Hannah Arendt is een bestseller

Hannah Arendt (1906-1975) was een Duitse filosofe met een passie voor politieke theorie. In '33 vluchtte ze als joodse naar Parijs, en van daar in '41 naar de VS, waar ze haar belangrijkste werken schreef. Bekend werd ze met haar verslag van het proces tegen de nazi Eichmann in Jeruzalem, waar ze de term 'de banaliteit van het kwaad' uitwerkte. Dat deel van haar biografie is in 2012 verfilmd als 'Hannah Arendt', door regisseur Margarethe von Trotta.

Filosoof Peter Venmans heeft het werk van Arendt bestudeerd. In de jaren '70 was ze niet erg populair, volgens hem, omdat ze niet bij de linkse intellectuelen hoorde. Toen werd ze wel gretig gelezen door dissidenten in Polen of Tsjechoslovakije. Maar sindsdien wordt Arendt gewaardeerd door opeenvolgende generaties. Zeker nu.

In het boek 'Over de oorsprong van het totalitarisme' maakt ze een sombere analyse van de jaren '30, met een verweesde massa mensen die geen brood meer ziet in de traditionele politiek, en een makkelijke prooi is voor populisten. Er was 'geweld' als van bovenaf opgelegde macht; angst en wantrouwen regeerden en de taal werd gemanipuleerd.  Ze beschreef

de zittende macht die zich bedient van leugens of alternatieve feiten en van propagandataal

en daar is zeker een parallel met nu te trekken, vindt Peter Venmans. Anderzijds is Hannah Arendt ook optimistisch of hoopvol over de rol van wakkere burgers, die waakzaam blijven, zich verenigen en in het verzet gaan. 'Zoals bijvoorbeeld Bernie Sanders de Democratische Partij van onderen uit aan het herorganiseren is', illustreert Peter Venmans.

Aan de Women's March tegen Trump zou ze niet hebben meegedaan, daarvoor was ze te eigenzinnig.

Er zijn parallellen, maar we leven nog niet in een heruitgave van de jaren '30, nuanceert Peter Venmans. In de VS werkt het systeem van de scheiding der machten en de 'checks and balances' nog goed. In Turkije is dat niet het geval, wat daar gebeurt noemt hij bijna totalitarisme.

Peter Venmans heeft recent het boek 'Amor Mundi' geschreven. Die titel is een begrip van Hannah Arendt en slaat op de zorg voor de wereld en de menselijke pluraliteit.  We moeten ons concentreren op betekenisvolle relaties met elkaar, want die geven de burgers macht, zegt Venmans. Samenvattend:

Er valt heel wat te halen bij Hannah Arendt als we onze tijd analyseren.

'Amor Mundi' van Peter Venmans is uitgegeven bij Atlas Contact.