De Pentagon Papers - officieel de United States-Vietnam Relations, 1945-1967: A Study Prepared by the Department of Defense - mag je gerust de wikileaks van de jaren 1970 noemen. Het betreft een geheime studie van het United States Department of Defense over de politiek-militaire inmenging van de VS in Vietnam gedurende die periode.
Toenmalig president Johnson liet het rapport samenstellen op het moment dat de oorlog in Vietnam escaleerde. Een van de samenstellers, Daniel Ellsberg (foto) ontdekte hoe Johnson het Amerikaanse volk én het Congres systematisch voorloog.
Klokkenluider Ellsberg - aka The most dangerous man in America - besloot zo veel mogelijk van het onderzoek door te spelen aan de pers. Wekenlang smokkelende hij 's nachts een voor een alle 47 volumes van het rapport een kluis uit, maakte kopieën van de 7000 pagina's en zorgde dat het materiaal voor het begin van de nieuwe werkdag weer op zijn plaats lag. Daarna gaf hij het door aan de Washington Post en de New York Times (NYT).
Op 13 juni 1971 werd een deel van het rapport voor het eerst openbaar gemaakt op de voorpaginapagina van de New York Times. Dat sloeg in als een bom. President Nixon verbood verdere publicatie, maar werd in naam van de freedom of speech teruggefloten door het Hooggerechtshof.
Waarop Nixon Ellsberg liet vervolgen wegens verraad. Anders dan bij Bradley Manning liep de zaak op niets uit, maar een en ander gaf een jaar later rechtstreeks aanleiding tot het Watergate-schandaal.
Gisteren - dag op dag veertig jaar na de eerste publicatie in de NYT - werden de volledige Pentagon Papers gepubliceerd door de National Archives
