20 ex-werknemers beschuldigen Jan Fabre in open brief van grensoverschrijdend gedrag

De open brief verscheen om middernacht op de website van het cultuurtijdschrift Rekto:Verso. De 20 (ex-)werknemers die de brief ondertekenen willen hiermee naar eigen zeggen volgende generaties artiesten informeren. Aanleiding voor deze open brief van maar liefst 5 pagina’s is een interview met Jan Fabre bij VRT NWS op 27 juni 2018.

De regisseur reageert tijdens dat interview op een onderzoek van UGent, besteld door minister van Cultuur Sven Gatz (Open VLD). Uit dat onderzoek blijkt dat 1 op de 4 vrouwen in de cultuursector het afgelopen jaar slachtoffer is geweest van ongewenste fysieke of seksuele toenadering op het werk. Jan Fabre reageert in het interview vol ongeloof, maar beweert dat er in zijn dansgezelschap “in 40 jaar tijd nooit een probleem geweest is. Jamais.”

Volgens de ondertekenaars van de brief is dat een leugen. “Op twee jaar tijd hebben in totaal zes mensen de deur achter zich dicht getrokken, nadat ze direct betrokken waren bij gevallen van seksueel overschrijdend gedrag of ertegen protesteerden – gevallen waar nu vaak naar verwezen wordt als #metoo”, staat in de brief te lezen.

Vernedering dagelijkse kost

Het gaat volgens de (ex-)werknemers over “verwarrende psychologische spelletjes”. "In en rond de repetitiezaal van Troubleyn is vernedering dagelijkse kost", staat er ook nog. Fabre verwijst in het interview met VRT NWS naar een moment waarop hij een danseres die al vijf jaar voor hem werkt zegt dat ze moet gaan trainen omdat ze “wat te dik is geworden.” Collega’s spraken Fabre daarop aan dat zoiets kwetsend zou kunnen zijn. De open brief beschrijft dat voorval. Er staat: “Het ging om een lang en pijnlijk spel van vernedering waarin Fabre insinueerde dat ze zwanger moest zijn. Die pesterijen gingen door tot zij in tranen uitbarstte.”

"Geen seks, geen solo"

De open brief klaagt ook aan dat Fabre denigrerende en racistische commentaren maakt. Ze stellen zich openlijk vragen of dit deel uitmaakt van een artistieke strategie als velen “na hun vertrek bij het gezelschap psychologische hulp zoeken”.

De voormalige werknemers van het gezelschap klagen aan dat dit geen recent fenomeen is. Er wordt verwezen naar een artiest die vijftien jaar geleden met Fabre werkte. “Toen al gold uiteindelijk het principe: "geen seks, geen solo". Toen ik mensen in mijn omgeving over mijn ervaring vertelde, haalden ze gewoon hun schouders op alsof dat nu eenmaal bij de job hoorde.”

Fotoshoots

Acht verschillende getuigenissen hebben het daarnaast over “een blijvende semi-geheime fotopraktijk” van Jan Fabre. Volgens de brief nodigt Fabre dan artiesten bij hem thuis uit om “beeldende kunsten te maken, maar dat blijkt dan uit te draaien op een gelegenheid om de performer seksueel te benaderen".

Een anonieme getuige in de brief beschrijft zo’n fotosessie. “Het project kwam erop neer dat je je door hem liet fotograferen in een situatie waarover ik vandaag nog steeds enkel met schaamte kan praten. (…) Ik kreeg alcohol en dan drugs aangeboden om me vrijer te voelen (het blijft de enige keer in mijn leven dat ik drugs genomen heb) en dat leidde er uiteindelijk toe dat Fabre mij om meer vroeg.” De artiesten beweren dat wie niet inging op de fotosessies, het gevoel had daar een prijs voor te betalen. “Tijdens repetities kon het gebeuren dat hij mijn rol inperkte en dat ik bepaalde stukken kwijtspeelde aan een andere danser.”

Verantwoordelijkheden

Op het einde van de brief benadrukken de ondertekenaars nog eens waarom ze dit nu naar buiten brengen. Ze erkennen dat ze ook veel dingen hebben geleerd in hun periode bij het dansgezelschap, maar hun tijd ging bij velen gepaard met seksisme en machtsmisbruik. De artiesten reiken de hand naar de artistieke gemeenschap om “dit gesprek te ondersteunen en erin te investeren". Ze vragen de raad van bestuur van het dansgezelschap om zijn verantwoordelijkheid niet te ontlopen. Ook de politiek moet blijven ingrijpen en individuen én organisaties aansprakelijk houden.

Schandpaal

Dansgezelschap Troubleyn reageerde op Rekto:Verso al op de aantijgingen van de (ex-)werknemers. “We betreuren deze aanval via de media, aangezien er op deze manier een oneerlijk publiek proces wordt gevoerd. Jan Fabre wordt aan de schandpaal genageld, zonder enige vorm van verdediging op basis van anonieme getuigenissen en moeilijk te controleren beweringen.”

Na de media-aandacht die er in 2017 kwam naar aanleiding van grensoverschrijdend gedrag in de cultuursector nam Troubleyn naar eigen zeggen maatregelen. De interne procedures werden toen aangescherpt. Het dansgezelschap ontkent nu dat er sprake zou zijn van grensoverschrijdend gedrag. “Tijdens een artistiek proces kom je soms op gevoelig terrein: wat wel kan voor de ene acteur of danser, kan niet voor de andere. Er is echter wel een duidelijke grens die we bij Troubleyn stellen: alles moet gebeuren met wederzijdse toestemming en respect.“

Gatz start doorlichting

In een eerste reactie laat Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz (Open VLD) weten dat hij bezorgd is over de inhoud van de brief. Hij start een doorlichting naar grensoverschrijdend gedrag bij Fabre. “Een doorlichting door mijn administratie geeft de mogelijkheid om alle partijen aan het woord te laten,” aldus de minister. “Ik wacht de conclusies van mijn administratie af om eventueel verdere stappen te ondernemen.”

Minister Gatz komt ook terug op het onderzoek dat hij liet uitvoeren over grensoverschrijdend gedrag in de cultuursector. En naar het actieplan om de problematiek aan te pakken. “Uit de open brief blijkt dat dit onderzoek veel in beweging heeft gebracht. Om problemen te verhelpen, moeten ze eerst bespreekbaar worden.”

VRT NWS-collega Willem Van Mullem overloopt de feiten in 'De Ochtend':

Bron: vrtnws.be en 'De Ochtend'

Lees ook: