5 migranten overleden aan Wit-Russisch-Poolse grens, honderden anderen zitten vast

Al sinds juli trekken er grote groepen migranten via Wit-Rusland naar Litouwen, Letland en ook naar Polen. Ze komen onder andere uit Irak, en zijn door de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko doelbewust naar Wit-Rusland gehaald met een toeristenvisum.

"Er wordt hen beloofd dat ze naar Europa geholpen zullen worden", zegt Ekke Overbeek, correspondent in Polen. Loekasjenko zet daarmee de Europese grenzen onder druk als vergelding voor Europese sancties. Die kwamen er naar aanleiding van fraude bij de presidentsverkiezingen vorig jaar en de repressie van de oppositie en betogers daarna.

Resultaat: duizenden migranten proberen illegaal de grens over te steken. "Een groepje van een dertigtal migranten, Afghanen, zit al weken vast pal op de grens. Ze zitten tussen een rij Poolse militairen aan de ene kant en een rij Wit-Russische militairen aan de andere kant en kunnen nergens heen."

Polen was niet voorbereid op een migratiestroom. Op twee september riep de regering daarom de noodtoestand uit in de grensstreek met Wit-Rusland. "Dat betekent dat er geen pottenkijkers meer het gebied in mogen: geen journalisten, geen ngo's en geen artsen", aldus Overbeek.

Dat mensen sterven is niet verwonderlijk

De migranten verstoppen zich in de uitgestrekte bossen, waar het gevaarlijk vertoeven is. Het leger, de politie en grenswacht zijn massaal aanwezig en sporen mensen op om hen terug te duwen over de grens. "Die zogenoemde pushbacks zijn illegaal, iedereen heeft het recht om asiel aan te vragen", aldus Overbeek.

"Dat mensen nu sterven is niet verwonderlijk. Vaak hebben ze al een hele lange weg afgelegd, door ruig terrein, bossen en moerassen. Ze hebben veel stress, vaak verwondingen en zijn uitgeput", zegt Ekke Overbeek. Maar de migranten hebben ook vooral voedsel nodig.

Op zoek naar eten

Tomasz Golonko is een Poolse journalist die momenteel in de zone is waar de noodtoestand is uitgeroepen. Mensen die er niet wonen, worden daar niet toegelaten, maar hij kon er wel geraken omdat zijn grootmoeder er een huis heeft. Hij zag migranten die 's avonds uit het bos kwamen: "Ze gaan op zoek naar eten, of proberen verder het land in te trekken. De mensen hier zijn heel open en willen de migranten helpen. Als ze eten zoeken, dan geven ze hen dat", vertelt hij ons.

"De mensen die ik sprak zijn niet bang van de migranten. Ze begrijpen wat het betekent om hulp nodig te hebben en honger te hebben, niemand wijst hen met de vinger. In een dorpje hadden migranten ingebroken in een huis en niets anders meegenomen dan eten. Maar ze zijn niet agressief en daarom worden ze niet bekeken als misdadigers", zegt Golonko.

Het leger geeft mensen een veilig gevoel, ze zijn bang dat Rusland zal binnenvallen

"Mensen zijn hier vooral bang van Loekasjenko en bij uitbreiding Poetin. Ze maken zich zorgen dat Rusland hier zal binnenvallen zoals in Oost-Oekraïne is gebeurd, en dat de VS en de Europese Unie niet zal helpen als het tot een oorlog komt. Daarom zijn sommige mensen wel blij dat het leger nu zo massaal aanwezig is, dat geeft hen een veilig gevoel", zegt Golonko.

Anderzijds zijn er ook mensen die een einde willen aan de noodtoestand. In de streek komen normaal gezien veel toeristen. Het Białowieżabos is wereldbekend door de bizons die er leven. "Mensen met winkeltjes en restaurantjes lopen nu heel wat inkomsten mis", aldus Golonko.

Overwinning voor de Poolse regering

"Ondertussen spint de Poolse regering hier garen bij", zegt Overbeek. De regering en staatsmedia berichten dat de Polen de Europese grenzen beschermen tegen een stroom van illegale migranten. Dat is ideale propaganda voor de rechts-conservatieve PiS-regering, die een streng migratiebeleid voert. 

"De Poolse regering spreekt van hybride oorlogsvoering van Wit-Rusland tegen Polen. Die oorlogsretoriek helpt hen vooruit in de peilingen", zegt Ekke Overbeek. Tomasz Golonko zegt dat er over de aanpak van de regering tegenover de migranten weinig wordt gesproken onder de lokale bevolking.

"Polen zijn heel verdeeld als het gaat over vluchtelingen", zegt Golonko, "maar dat kan ik niet zeggen over de inwoners van het dorp waar ik nu ben. Als mensen hier dezelfde houding hadden als elders in Polen, dan zouden er protesten zijn en rellen. Maar hier leven mensen gewoon hun eigen leven, rustig. Ze zeggen zelf dat de vluchtelingen mensen zijn die honger hebben en ronddwalen in de bossen, ze zien het niet als een politiek probleem. In een grote stad als Warschau zou je waarschijnlijk een ander antwoord krijgen op die vragen."

Beluister het gesprek met Ekke Overbeek in 'De Wereld Vandaag' via Radio 1 Select. 

Bron: vrtnws.be en 'De Wereld Vandaag'