5 tips om lezen (opnieuw) leuk te vinden

"Lezen is inderdaad lastig," zo begint Gerda Dendooven. Ze is schrijfster, illustratrice en in 2007 was ze de eerste Kinderconsul. "Je moet het helemaal alleen doen en het vraagt tijd en inspanning. Want in een boek wordt je verbeelding slechts geprikkeld door taal, het geschreven woord. Geen beeld, geen klank. En het duurt bovendien langer dan een film kijken."

"Maar dat lezen saai is, is een kromme gedachte die voortkomt uit een maatschappij op zoek naar instant bevrediging. Het leven moet vandaag op zo'n verteerbare manier aangeboden worden. En dat heeft ons ongeduldig gemaakt, lui misschien. Bovendien moet je je isoleren om te lezen. Het is een eenmansgebeuren. De vraag is dus of jongeren hun sociale bubbel, boordevol contacten en impulsen, willen verlaten om te lezen."

"Als Kinderconsul heb ik veel nagedacht over hoe mensen - vooral ouders en pedagogen - te overtuigen van hun verantwoordelijkheid. Daarom heb ik samen met Iedereen Leest enkele basisregels bedacht in verband met de leesopvoeding van kinderen."

1. Wat je vroeg leert, leer je voor het leven

Onderzoek heeft uitgewezen dat de meeste volwassen cultuurconsumenten al heel vroeg in aanraking zijn gekomen met cultuur: thuis, in gezinsverband. De meeste trouwe cultuurconsumenten herinneren zich theater- of museumbezoeken die ze prettig vonden, muziek in huis, de aanwezigheid van boeken. 'Iedereen leest' wil kinderen dan ook al op heel jonge leeftijd positieve leeservaringen bezorgen.
Voor wie onder minder gunstige sociale of culturele omstandigheden opgroeit is er gelukkig ook nog de school. Een tweede kans voor o.a. de liefde voor verhalen en boeken.

Bovendien is lezen zoals trainen. Het wordt aangenamer naarmate je het vaker doet. Je moet die 'leesspieren' kweken.

2. Kinderen en volwassenen leven in dezelfde wereld

Als kinderen nooit een volwassene zien die met veel plezier leest, dan raken ze ervan overtuigd dat lezen alleen iets voor kinderen is. Iets dat je kan laten als je eenmaal volwassen bent.

De Amerikaanse onderzoekster Shirley Brice Heath stelt dat je een lezer wordt, als je opgroeit in een omgeving waar boeken zijn. En als je bovendien ook nog iemand hebt met wie je over boeken kan praten.

3. Je leert van wie je bewondert

Tot voor kort dacht ik dat ik het zelf had verzonnen, maar blijkbaar heeft Goethe deze wijsheid al eeuwen geleden geformuleerd. Een mooie kans voor ouders en voor leerkrachten om kinderen bij te brengen wat ze zelf belangrijk vinden, waar ze zelf voor gepassioneerd zijn.
Ouders ja, want kinderen bewonderen tot zo’n jaar of veertien in de eerste plaats hun ouders. Op de tweede plaats worden leraren genoemd.
Dat is een prachtige kans, maar ook een grote verantwoordelijkheid.

4. De kunst van het verleiden

Verleiden doe je met het beste dat je in huis hebt. Of het nu om een liefdesrelatie gaat of over boekenliefde. Net zo goed ook met theater, museum, enz.
Bovendien is verleiden tot lezen niet eens zo moeilijk. Kinderen zijn – net als volwassenen – gek op verhalen. Verleiden tot lezen doe je niet met leeslesjes, AVI- niveau’s, met goede – en zeker niet met slechte – punten. Verleiden tot lezen doe je met de pakkendste verhalen. Je haalt de mooiste boeken tevoorschijn en je leest er (stukken) uit voor. Je zoekt de aantrekkelijkste personages, de prachtigste tekeningen, gedrukt op mooi papier, fraai in letters gegoten, etc. Je vertelt, je dikt aan, je houdt de spanning erin. 

Samen lezen en praten over boeken schept bovendien een band. Dat helpt bij het enthousiasmeren. 

5. Het gemiddelde kind bestaat niet

De ene mens is de andere niet. En de ene achtjarige is ook de andere niet. Gelukkig maar.
Een leeftijdsaanduiding op een boek zegt niet alles. Het ene kind kijkt gefascineerd in een atlas. Een ander houdt van gedichten. Een oud-Amerikaans bibliotheekdevies luidt: "Het juiste boek voor het juiste kind op het juiste ogenblik." Dat betekent dat niet élk boek een schot in de roos is bij élk kind.

Niet elk kind vindt vanzelf de weg in het grote boekenaanbod. Jij kan een gids zijn. Dat vereist wel dat je het boekenaanbod goed kent. Stel bijvoorbeeld een leeslijst op. Zorgen er dan voor dat die up-to-date is en aansluit bij de leefwereld. Doe dit zonder te infantiliseren en zorg voor herkenbaarheid. 

Aarzel vooral ook niet om een kind, na een geslaagde leeservaring, eens een boek aan te bieden dat net dat schepje méér biedt. Mensen of kinderen almaar meer van hetzelfde geven, houdt ze arm en dom.