"Als Leonard Bernstein de kamer betrad, voelde je dat er een brok energie binnenkwam"

100 jaar geleden werd Leonard Bernstein geboren

Leonard Bernstein werd in 1918 in de VS geboren, tien jaar nadat zijn joodse ouders uit het tsaristische Rusland waren geëmigreerd. Die joodse en Oost-Europese invloeden zouden later hun weg vinden in zijn muziek.  Maar hij omarmde ook liefdevol Amerikaanse jazz-invloeden.

Na zijn muziekstudies werd Bernstein dirigent van de New York Philharmonic, waarmee hij onder meer alle symfonieën van Mahler op plaat zette. "Hij introduceerde Mahler voor het Amerikaanse publiek," zegt Dirk Brossé in "De Ochtend".

Later dirigeerde Bernstein de belangrijkste orkesten van de wereld. In 1989, een jaar voor zijn dood, bracht hij een emotionele uitvoering van de 9e Symfonie van Beethoven in Berlijn, kort na de val van de Muur. 

West Side story

"Mijn eerste muzikale herinnering aan Bernstein is natuurlijk West Side Story," vertelt Dirk Brossé. "Muziek die als je ze één keer hebt gehoord, je nooit meer verlaat. Dat is het appèl, de kunst van de allergrootste componisten: Mozart, Beethoven, en ja, ook Bernstein".

Maria en Tony, een moderne Romeo en Julia, zijn de protagonisten van "West Side Story", een musical uit 1957 over twee straatbendes, de Sharks en de Jets.  Maria is van Puertoricaanse afkomst, Tony is een Poolse Amerikaan.  Verschillende liedjes werden werelderfgoed: "Maria", "Tonight", "America" of "I feel pretty".

De musical met de wervelende, pulserende muziek van Bernstein werd in 1961 verfilmd met Natalie Wood als Maria. Steven Spielberg werkt aan een remake. Regisseur Ivo Van Hove en choreografe Anne Teresa De Keersmaeker brengen in 2020 een nieuwe versie van de musical op Broadway in New York.

Charismatisch

Dirk Brossé volgde als jonge snaak van 17 ook lessen en lezingen van Leonard Bernstein in Boston, niet als leerling, maar als toeschouwer. De maestro maakte grote indruk: "Hij was bijzonder charismatisch; als hij de kamer binnenkwam, voelde je dat er een persoonlijkheid, een brok energie binnenkwam."

Hoe kun je nu ongelukkig zijn als de halve wereldbevolking jouw tune meezingt?

"De grote frustratie van Bernstein was dat iedereen hem enkel met West Side Story associeerde, hoewel hij ook prachtige klassieke werken heeft geschreven: drie symfonieën, de "Chichester Psalms", de "Serenade after Plato's Symposium". Dat zijn pareltjes, meesterwerken die naast grote werken uit de muziekgeschiedenis kunnen staan, maar om de een of andere reden is dat niet doorgesijpeld tot bij het publiek." Dirk Brossé merkt op, als muziekdirecteur van de Chamber Orchestra van Philadelphia, dat Bernstein zelfs geen sant in eigen land is.

Een baanbrekende eclecticus avant la lettre

Bernstein versmolt "klassiek" klassiek met jazz en volksmuziek. "De serieuze componisten - tussen haakjes - hebben het Bernstein kwalijk genomen dat hij flirtte met makkelijke muzikale formules, maar dat was net een bewuste keuze van hem. Ook Bela Bartok putte uit de volksmuziek," zegt Dirk Brossé.

"Glitter and be gay"

Neem nu "Candide", voor de musicalfans is dat te veel opera, en vice versa.  De aria "Glitter and be gay"  is voor de sopraan net zo veeleisend als de rol van de Koningin van de Nacht uit Mozarts "Toverfluit". De ouverture bekoort Dirk Brossé enorm: "Daar bundelt hij al zijn talenten. Ingenieus en sprankelend tegelijk." 

In alles wat Bernstein deed overdreef hij

Kenmerkend voor de muziek van Leonard Bernstein is dat ze zo uitbundig is. Hij overdreef graag, ook in zijn dirigeerstijl, maar, zegt Brossé,  "hij was echt zo. Zelfs die clowneske toestanden maakten deel uit van zijn persoonlijkheid, van de totale package."

Leonard Bernstein was ook een uitstekend lesgever. Jarenlang presenteerde hij op de Amerikaanse televisie een programma over klassieke muziek. Luister zeker eens naar zijn gefilmde lessen en lezingen is het advies van Dirk Brossé, zelf een groot bewonderaar, in wiens eigen composities zeker invloed van Bernstein zit. "t Is tijd om hem te herontdekken, 100 jaar na zijn geboorte."

Bron: vrtnws.be en "De Ochtend"