"Het verlangen naar het ambachtelijke is sterker dan ooit"

 “Ik wist wel dat de letters en cijfers niet met de hand gekapt zijn, maar nu besef ik het ook. Dat de namen en data door een computergestuurde robot zijn uitgefreesd. En nu pas stel ik mij daar vragen bij. Door dat boekje van Thomas Crombez.”

“Of we niet beter voor handwerk hadden gekozen, mijn broers en ik. Een ambachtsman in plaats van zo’n anonieme machine. Zou dat niet mooier geweest zijn? Echter? Respectvoller? Soms heb ik dat gevoel. Maar terwijl ik het denk begin ik alweer te twijfelen. Dat heb je met filosofen.”

Thomas Crombez is docent kunstfilosofie aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen. ‘De steenhouwer en de robot’ is een essay waarijn hij nadenkt over de waarde van handwerk in een computergestuurde wereld. Heeft het nog zin om iets met je eigen handen te doen als een robot het veel beter kan? Veel sneller en preciezer, goedkoper ook. Heeft ambachtelijke arbeid nog een toekomst, tenzij in Bokrijk? De vraag is ouder dan de computer. 

“Onze wereld is doordrongen door industrialisatie,  als we even rondkijken, kunnen we het aantal handgemaakte producten op één hand tellen”, vertelt Crombez aan de Interne Keukentafel.

“Machines worden beter en beter. Er zijn zelfs verschillende hedendaagse kunstenaars die een bepaalde ambacht niet beheersen, maar er toch iets uit willen maken, denk aan Damien Hirst of Jan Fabre. Vroeger spraken die een steenhouwer aan wanneer ze beelden maakten in marmer of graniet. Tegenwoordig gaan ze naar een atelier waar machines gebruikt worden”.

Het verlangen naar het ambachtelijke is sterker dan ooit

Maar het feit dat we iets perfect kunnen uitvoeren met een machine wil niet zeggen dat we zullen stoppen met dingen met de hand te maken. “We zijn omringd door industriële producten, en toch is het verlangen naar het ambachtelijke sterker dan ooit. Er zijn cursussen keramiek, handboekbinden, zeefdrukken,...”

Er is ook wel degelijk nog een verschil, volgens Crombez. “De fijnheid en gevoeligheid van het handwerk, kan de machine toch nog steeds niet evenaren. En we zullen toch nog steeds blijven zoeken naar ‘dat authentieke’. Zelfs in winkelketens krijgen we borden en tassen aangeboden waar een kleine imperfectie is ingelegd, door een machine dan nog”.

Thomas zat aan onze keukentafel. Die is door mensenhanden gemaakt, met behulp van zaag- en schaafmachines. Een twijfelgeval dus. En wat doen we met de koffie? Serveren we die in een industrieel servies uit een fabriek in China of uit eigenhandig gemaakte tasjes? Met een draaischijf. Met een elektrische motor…

Beluister het volledige gesprek:

Lees ook: