De Ochtend
Audit stad Antwerpen over El Kaouakibi: tot 350.000 euro aan onterechte facturen, "eerder oppervlakkige controle"
vr 16 apr. - 7:11
Natuurlijk gaat het rapport - waarvan een samenvatting bij VRT NWS belandde, dus niét de integrale audit - dieper in op de manier waarop Sihame El Kaouakibi haar eigen vzw bestuurde en op de verdenking dat er subsidiegeld zou zijn doorgesluisd naar de privébedrijven van het parlementslid.
Van slordig tot frauduleus
De grote lijnen daarvan kennen we ondertussen, die zaten ook al in een eerste externe audit en het verslag van de voorlopige bewindvoerster die werd aangesteld door de Antwerpse ondernemingsrechter.
De boekhouding was "slordig", zo klinkt het nu weer. Maar de conclusies reiken ook een stuk verder. Want, zo stellen de auteurs van de audit, het is - bijvoorbeeld - allerminst zeker dat met de werkingstoelage voor Let's Go Urban (LGU), het dansproject voor kansarme jongeren, niet ook medewerkers van de privébedrijven betaald zijn.
Ook zou de bruikleenovereenkomst niet geldig zijn. Via die overeenkomst werden goederen, zoals meubels en planten, aangekocht met subsidiegeld door Let's Go Urban, maar elders gestald. Op deze manier belandde ook de inmiddels roemruchte keuken niet bij LGU maar in JJ House - een van de privé-initiatieven van Sihame El Kaoukibi en haar partner Erika Nguyen. Maar ze werd niet aan de raad van bestuur noch aan de stad Antwerpen voorgelegd. Het zou zelfs in strijd zijn met de wet op de toelagen.
En het lijkt er volgens de stad ook op dat er facturen vervalst werden, zes in totaal, ter waarde van zo'n 54.000 euro, waarvan het de bedoeling zou geweest zijn om te verhullen dat subsidiegeld naar haar privébedrijven ging.
Sihame El Kaouakibi zou tot 350.000 euro aan subsidie hebben doorgesluisd naar haar privé-ondernemingen
Volgens de audit zou er minstens voor om en bij de 260.000 euro gefactureerd zijn aan de stad voor prestaties die niet voor het Urban Center (het nieuwe gebouw van Let's Go Urban op het Kiel) maar een van de privébedrijven bedoeld waren. Dat bedrag kan zelfs oplopen tot 350.000 euro, als alle onzekerheden zijn weggewerkt. Een kleiner stukje is ook al terugbetaald. De voorlopige bewindvoerster ging in haar verslag nog een stap verder en had het over 450.000 euro.
Wat met de controle?
Die verhalen zijn inmiddels bekend. Het rapport is vooral om een andere reden interessant. Op voorhand was het de vraag hoe diep het Antwerpse stadsbestuur zou ingaan op de vraag over de controle. Want El Kaouakibi mismeesterde dan misschien wel de subsidies - daar wordt ze toch van verdacht - er is ook altijd een partij die het geld ter beschikking stelt, ruim vijf miljoen euro zelfs.
De centrale kwesties daar: ging er terecht zo veel stedelijk geld naar LGU, was dat evenredig in vergelijking met andere vzw's met andere woorden? En twee, was er voldoende controle op de besteding van het geld?
Het antwoord op die eerste vraag komt er niet. Maar op de tweede - over de controle - is het antwoord een niet mis te verstaan neen. Niet dat er niét gecontroleerd werd, besluit de audit, of dat er sprake was van kwaad opzet vanuit de stadsdiensten. Maar er werd te weinig gecontroleerd, te oppervlakkig, er was te weinig kritische blik, te weinig coördinatie tussen de stadsdiensten.
Heel veel subsidies
Nochtans was de omvang van de subsidies niet min, dat blijkt uit onderstaande grafiek.
Hoe de grafiek te lezen? De eerste geeft een overzicht van de exploitatiesubsidies vanuit de stad, de tweede van de investeringssubsidies. In de eerste kolom van de tabel het opgebouwde bedrag tot dat jaar, in de tweede kolom de jaarlijkse verhoging van de subsidie.
Volgens de audit was er in de opstartfase van de werken een intense begeleiding door verschillende stedelijke diensten, maar dat verminderde fors eens de werken opgestart werden.
Vanuit de dienst Vastgoed bijvoorbeeld was er bij de nieuwbouw en renovatie van het Urban Center "geen technische opvolging ondanks de grootte van het project." Vanuit de dienst TV/Jeugd was er dan weer "onvoldoende communicatie" met Vastgoed.
Of nog: "Er was geen stedelijke vertegenwoordiging bij de voorlopige oplevering", "geen controle op de link met het bestedingsplan" en "onvoldoende aandacht voor de historiek van het dossier". Waarmee dan de bekende keuken bedoeld was. Want er was al een keuken gevraagd voor LGU zelf, en daarna nog een die in JJ House geplaatst werd.
Een nauwe band
Het besluit: de controle was "eerder oppervlakkig" - en dat geldt zowel voor de onderbouwing van de facturen, de timing ervan in het verloop van het project en de fysieke controle.
En dan een opvallend zinnetje: "Door de nauwe band en de samenwerking in vertrouwen ontbrak de kritische blik." Dat zou zijn vastgesteld op basis van mailverkeer, maar over die mails wordt verder niet gerept en er wordt ook niet bij verteld wat dat precies betekent, "een nauwe band". Althans niet in de samenvatting van de audit. Dat die band er was, is hoe dan ook opvallend: al sinds 2015 circuleerden er verhalen over mogelijke malversaties bij LGU door Sihame El Kaouakibi.
En de tot nog toe opgesomde passages gingen enkel nog maar over de investeringstoelagen, bedoeld voor de nieuwbouw van LGU en de renovatie van het bestaande gebouw op het Kiel in Antwerpen. Ook met de exploitatietoelagen - zeg maar: de jaarlijke subsidies die voor de werking zelf bedoeld zijn, de lonen en de medewerkers - zat het fout.
Ook daar was de controle onvoldoende. Er ontbreken niet alleen stukken, er was kennelijk ook geen controle op die ontbrekende stukken. Dan gaat het bijvoorbeeld over de facturen voor El Kaouakibi's persoonlijke bedrijf A Woman's View. Er zou niet voldoende zijn doorgevraagd, sommige medewerkers van de stad zouden onvoldoende gerapporteerd hebben en de problemen niet voldoende hebben aangekaart bij hun chef.
Verantwoordelijkheid
Het zijn ronduit opvallende vaststellingen: een deugdelijk controlemechanisme leek te ontbreken, terwijl heel wat andere en kleinere vzw's wél volop gecontroleerd worden. De vraag is: wie is daarvoor verantwoordelijk? Namen noemt de audit niet. Maar er wordt veel verantwoordelijkheid gelegd bij de ambtenaren die alles moesten opvolgen. Over politieke verantwoordelijkheden - gingen er leden van het college van burgemeester en schepen, van nu of uit het verleden in de fout? - wordt niet gesproken. De discussie daarover zal wellicht de komende dagen volop op gang komen.
Wat nu?
Een andere niet onbelangrijke vraag is: wat nu? Hoe moet het nu verder met LGU en zijn werking, die door velen toch geprezen wordt. Een beslissing daarover kan niet al te lang meer op zich laten wachten: de subsidies zijn voorlopig bevroren maar aan het einde van de maand is het geld van LGU op. Mogelijk wordt er een stadscommissaris aangesteld om de werking te controleren, mogelijk blijft de voorlopig bewindvoerder nog aan - dat is op dit ogenblik nog niet bekend. Ook een mogelijkheid is dat de stad zich burgerlijke partij stelt om zo (een deel van) zijn geld te recupereren. Want er loopt ook nog een gerechtelijk onderzoek naar financiële fraude. Morgen (vrijdag) vergadert het schepencollege over de audit, en zullen normaal gesproken ook een aantal beslissingen genomen worden.
Hoe dan ook moeten er voor de toekomst duidelijker regels komen om dit soort van misbruik te vermijden, ook dat is een onderdeel van de audit. Er moeten bijvoorbeeld heldere afspraken gemaakt worden, grote projecten moeten beter gemotiveerd worden en de regels voor controle moeten duidelijker, ook de controlerende ambtenaren moeten beter opgeleid worden. Maar, zo denken de auteurs van de audit, "malafide partners of bewust bedrog valt nooit volledig uit te sluiten."
Beluister hier het gesprek met VRT NWS-journalist Fabian Lefevre in De Ochtend.
Bron: VRT NWS en De Ochtend
