Beslissing rond visserijconflict tussen Frankrijk en Verenigd Koninkrijk valt vandaag

Vandaag loopt een Frans ultimatum aan Groot-Brittannië af. Als Londen niet toestaat dat meer Franse vissers in Britse wateren vissen, dan dreigt Parijs om Britse visserschepen uit de havens te weren en Britse invoer in het algemeen te hinderen.

Visserij maakt slechts een erg klein deel uit van de economie van zowel het Verenigd Koninkrijk als van de Europese Unie. Voor de vissers en reders zelf is de kwestie evenwel van erg groot economisch belang. Uiteraard is het dossier ook politiek geladen: voor de Britse regering komt het erop aan om te tonen dat de "soevereiniteit" van de natie wordt verdedigd, de Franse president Emmanuel Macron trekt volgend jaar naar de kiezer en wil de eigen vissers niet in de steek laten.

"Brittania rules the waves"?

Het Verenigd Koninkrijk is een eilandnatie en heeft dus recht op erg uitgestrekte visgronden in de noordelijke Atlantische Oceaan en in de Noordzee, maar in het smalle Kanaal zijn die claims beperkt door die van de andere oeverstaten zoals Frankrijk en België. Het is vooral daar dat het conflict nu woedt.

Tot voor kort was het VK lid van de Europese Unie en mochten vissers uit andere EU-lidstaten hun netten uitgooien in Britse wateren, tenminste volgens de quota die bepaald werden door de Europese Commissie. "Taking back control" -het thema van het brexitreferendum- betekende voor veel Britse vissers de hoop om -los van de EU- opnieuw baas te worden in eigen wateren.

Omdat een plotse scheiding van visserijrechten aan beide kanten een zware klap zou betekenen voor de visserijsector, was afgesproken dat dat geleidelijk zou gebeuren. Het akkoord van vorig jaar tussen het VK en de EU over handel na de Brexit bevatte dan ook bepalingen over de visserij. (Lees verder onder de kaart).

De zeerechtconventie UNCLOS geeft landen recht op bodemrijkdommen zoals mineralen, olie, gas en vis in een grote "exclusieve economische zone" of EEZ

Wat hebben beide kampen afgesproken?

Zo was afgesproken dat vissers uit beide kampen nog steeds in elkaars wateren mochten vissen, maar dat het aandeel dat de EU-boten in Britse wateren en omgekeerd mochten ophalen geleidelijk zou verminderd worden tussen 2021 en 2026. In principe zou Londen na 2026 de EU-trawlers uit zijn wateren kunnen weren (en omgekeerd), maar het is de bedoeling dat er tegen dan een definitief visserijverdrag is.

Concreet was vorig jaar ook een systeem van vergunningen of licenties om te vissen in elkaars wateren afgesproken. Britse vissers die kunnen aantonen dat ze tussen februari 2017 en januari 2020 in Europese wateren actief waren, zouden dat voorlopig mogen blijven doen. Het omgekeerde geldt dan uiteraard ook voor vissers uit EU-lidstaten, zoals Frankrijk.

Fransen en Britten op ramkoers

Die vergunningen vormen nu net de kern van het huidige visserijconflict. Grote trawlers zijn uitgerust met GPS-ystemen en kunnen gemakkelijk aantonen waar ze in het verleden actief waren. Voor kleine vissersboten met oudere of geen systemen, is dat veel moeilijker te bewijzen.

In totaal zouden het VK en het Kanaaleiland Jersey ongeveer 1.700 vergunningen hebben afgeleverd aan de EU, waarvan 700 aan Franse schepen (Cijfers van Politico). Frankrijk eist er evenwel nog 240 vergunningen extra, maar krijgt die voorlopig niet. Uit onvrede dreigden vissers uit Bretagne en Normandië er enkele maanden geleden mee om de haven van Jersey te blokkeren, waarna Londen een schip van de kustwacht stuurde. Het conflict gist al wel langer: in 2018 kwam het in de buurt tot een "zeeslag" waarbij vissers van sint-jacobsschelpen rookbommen en stenen naar elkaar gooiden en enkele boten geramd werden.

Die Franse vissers voeren niet enkel de druk op de Britten en Jersey op, maar ook op hun eigen regering en justitie. Onlangs is een Britse vissersboot in Le Havre door het Franse gerecht enkele dagen aan de ketting gelegd. Intussen spreekt president Emmanuel Macron straffe taal tegenover Londen en dreigt hij om Britse schepen uit Franse havens te weigeren en strikte controles op vrachtwagens in te voeren. Er werd zelfs gedreigd om de levering van elektriciteit aan Jersey te verminderen of te stoppen, een wel heel drastische maatregel.

Ook de EU en Jersey spelen mee

Wat de kwestie nog wat complexer maakt, is dat die Kanaaleilanden zoals Jersey geen deel uitmaken van het VK, maar autonome onderdelen zijn onder de Britse kroon. Jersey kan dus zelf en los van Londen visvergunningen geven of weigeren aan Franse vissers en het gaat dus niet enkel tussen Londen en Parijs of tussen Boris Johnson en Macron.

Die laatste wil natuurlijk bredere steun van de Europese Unie, want in wezen gaat het dus om een gevolg van de brexit. De EU zit wat verveeld met de kwestie en probeerde vorige week op de top van de G20 in Rome wat te sussen. Het leidde ertoe dat Parijs een deadline om vergeldingsmaatregelen te treffen, uitstelde.

Het gaat echter over meer dan vis en schaaldieren. Voor de Britse premier Boris Johnson komt het er op aan als "brexiteer" om de "soevereniteit van de natie" te verdedigen tegenover Europa. Tegelijk leidt de heisa de aandacht af van binnenlandse problemen zoals de bevoorrading in winkels en de coronacrisis. Johnson zou de visserijkwestie ook kunnen gebruiken als pasmunt in andere conflicten met de EU, zoals over de handel met Noord-Ierland.

De Franse president Emmanuel Macron kan zich in de aanloop naar de verkiezingen in de lente van volgend jaar geen zwak imago veroorloven. De erg militante vissers uit Bretagne, Normandië of Nord-Pas-de-Calais zouden dat niet pikken en zij gaan uiteraard ook stemmen.

Toch is een compromis haalbaar, want anders zijn er enkel verliezers in dit verhaal. De Britten mogen dan wel grote en belangrijke visgronden hebben, ze moeten die vis ook nog kunnen verkopen en dan is vooral de EU afnemer. Mocht Londen de deur keihard dichtgooien voor Europese vissers, dan zou de Unie de invoer van Britse vis aan banden kunnen leggen of Britse vissers verbieden om hun vangst naar Franse havens te brengen zoals nu vaak het geval is. Kortom: de politiek mag dan tijdelijk wat garen spinnen bij deze "visserij-oorlog", als het sancties regent, zullen vooral de vissers, handelaars en transporteurs aan beide kanten van het Kanaal klappen krijgen en dreigt er vis te rotten in de havens.

Beluister het gesprek met correspondent Frank Renout in 'De Ochtend' via Radio 1 Select. 

Bron: vrtnws.be en 'De Ochtend'