"Bij elk bericht stond mijn foto, alsof ik mijn huis afbetaal met de gestolen miljoenen van de boekenwereld"

Ode aan het boek!

Geen Olympische Spelen of EK voetbal: dat overleven we. Geen Boekenbeurs: dat is een nationale ramp voor de kennis, geletterdheid en ontspanning des volks. Vorig jaar gingen er 125.000 bezoekers met een volle tas naar huis. Die Boekenbeurs is er, net zoals boeken trouwens, voor iederéén. En misschien zelfs vooral voor mensen die niets met Dostojewski of Claus hebben, maar toch graag lezen. Ze bestaan. Een thriller voor hem, wat Afrolit voor haar, een lading Marc De Bel voor de kinders, een wielerkalender voor de bomma. Democratie op z’n mooist.

Een jaar overslaan vond ik dus geen optie. Daar kwamen wat mails van, en plots lag hij op tafel: de Boekenmarathon. Nét levensvatbaar. Met een miniploeg en een minibudget.

Het is simpeler om een regering te vormen dan om de boekensector te verenigen

En met een overschot aan naïviteit ook. Het is simpeler om een regering te vormen dan om de boekensector te verenigen. Maar het lukte. Een eenzame enkeling struikelde over de bijdrage die we aan de uitgevers vroegen, zoals elk jaar op de Boekenbeurs. Een journaliste van De Standaard bracht het als betrof het de Panama Papers 2.0, en schreeuwde dat er geheid geen enkele debutant, dichter of serieuze schrijver aan het woord zou komen. Hoewel we haar verzekerden van wel, maar dat paste niet meer in het artikel. Jeroen Olyslaegers en Tom Lanoye hadden aan die ene krantenkop genoeg om publiekelijk hun gif over commercieel zedenverval te spuien. Bij elk bericht stond mijn foto, alsof ik mijn huis afbetaal met de gestolen miljoenen van de boekenwereld.

Er was echter nog iets veel ergers dat ik vergeten checken was. Zo’n lege Antwerp Expo is precies even koud als de buitentemperatuur. Het zou ook een bibbermarathon worden, bleek op dag één.

Maar eens we vertrokken waren was er metéén alleen nog een warme gelukzaligheid. Fictie, non-fictie, prentenboeken, young adult, kookbijbels, fotografie, buitenlandse toppers en debutanten volgden elkaar op. Een gesprek over Schumann en Goethe, een topdokter over onze hormonenspiegel, een breiboek, een comic voor happy singles. Van foodwriter Ottolenghi over een ontroerende Arthur Japin naar een juridische handleiding voor kunsthandel naar een jonge dichteres. En net die bonte mengelmoes, die ontmoeting van genres en formaten, bleek te zijn waar ons in zijn kot opgesloten publiek nood aan had. Achter elke kaft een nieuw universum, 342 keer na elkaar.

Zo’n lege Antwerp Expo is precies even koud als de buitentemperatuur

Op reis in het hoofd van Nicci French en Bart Moeyaert, maar misschien nog het meest van zoveel nieuwe namen en gezichten. Yves, die precies even oud is als ik en de voorbije jaren van zijn leven heeft gewijd aan het in eer herstellen van de vergeten verloofde van Vincent Van Gogh die door de geschiedenis werd uitgespuwd. Lore en Sofie die als misbruikslachtoffers elk hun eigen boek schreven om lotgenoten een hart onder de riem te steken. De zussen die een prentenboek in eigen beheer uitbrachten ter nagedachtenis van hun mama. De zestienjarige Sanne die de lockdown doodde door een boek te schrijven. Het levensverhaal van Ayan die op haar elfde in Dadaab terechtkwam, gescheiden raakte van haar ouders en vandaag voor de Vlaamse Overheid werkt. Scenarist Ward Hulselmans die er pas op zijn zeventigste achterkwam dat hij liever boeken schrijft en de tijd zou willen terugdraaien.

Elk boek heeft recht op onze volle aandacht. De kookboeken, de experimentele dichtbundels én de uitstekende romans van Lanoye en Olyslaegers

Dat is wat ik meeneem van die elf dagen in die koude hal. Het contrast tussen dat volstrekt nodeloze schoppen op voorhand en de volstrekt onschuldige realiteit. Het enige dat we hebben gedaan is boeken tonen op hun best: een boek blijft de enige manier om iets in zijn volledigheid uit te leggen. Om aan waarheidsvinding en -schepping te doen. De roep om gehoord, gezien en begrepen te worden in een wereld waar alles zich afspeelt in kapitalen, korte nieuwscycli en facebookbubbels. En dus heeft élk boek recht op onze volle aandacht. De kookboeken, de experimentele dichtbundels, én de uitstekende romans van Lanoye en Olyslaegers. Als we dit ooit opnieuw doen, zijn ze van harte uitgenodigd.

Beluister de column van Tom De Cock voor 'De toestand is hopeloos  maar niet ernstig':

Ontdek de andere columns uit de uitzending:

Luister naar 'Groen Gebladerte', de podcast van Tom De Cock: