Bram Vervliet: "Angst helpt ons overleven"

In de nasleep van de coronapandemie, de financiële crisis en terreuraanslagen schreef Bram Vervliet het boek 'Waarom we bang zijn'. "Mensen hebben altijd wel last van angst maar in tijden van oorlog, is het zeker interessant om te kijken waar angst vandaan komt en waarom we ons bang voelen."

Angst is een emotie die vanuit ons eigen brein ontstaat in een situatie van gevaar. We kunnen ons die situatie ook verbeelden, legt Bram Vervliet uit. Denk maar aan een donker steegje waarin de rillingen over je rug lopen en het angstzweet uitbreekt.

Angst: een product van de evolutie

"De reden dat we angst kennen is omdat het onze soort heeft helpen overleven." Door risico's op voorhand in te schatten, gaan we bepaald gedrag, dat dodelijk kan zijn, misschien niet stellen. "Angst is een onderdeel van de beschermingsstrategie van je lichaam. Het zorgt voor automatische reflexen zoals willen wegvluchten die ons helpen overleven en bijgevolg dus leiden tot voortplanting."

Angst, vrees, paniek

Angst is het gevoel dat we krijgen terwijl er nog geen enkel teken van gevaar is. Bijvoorbeeld wanneer we ons iets inbeelden. “Bij angst heb je een brede aandacht voor heel de omgeving.” Opvallend is wel dat de hartslag niet stijgt, maar daalt. “Op deze manier worden onze zintuigen niet beïnvloedt door het bonzen van ons hart.”

Eens er een duidelijk teken van gevaar is, wordt angst vervangen door vrees. Op dat moment stijgt de hartslag wel om ons lichaam in een staat van opperste alertheid te brengen. “Ons lichaam maakt zich klaar om te kunnen omgaan met dat gevaar. Bijvoorbeeld door te vluchten of te vechten.”

Ons lichaam maakt zich klaar om te kunnen omgaan met dat gevaar.

In een volgende fase spreken we nog van paniek. “Op het moment dat het gevaar echt op je huid zit, ben je niet meer aan het nadenken. Dan grijpen we terug naar die evolutionaire paniekreactie die ook levensreddend kan zijn.”

Fobieën

“Fobieën ontstaan vaak juist door het feit dat we als mens zo goed zijn in dingen verbeelden die er niet zijn.” Dieren hebben daar minder last van, maar ze kunnen wel angst leren hebben. Dat wil ook zeggen dat we angsten dus kunnen afleren.

“De hele psychotherapie rond angststoornissen is er op gebaseerd om samen stap voor stap je angst af te leren. ” De confrontatie aangaan is een bekende manier van werken. Het is wel belangrijk om eerst goed te weten wat angst is.

Wist je dat...

• Is iedereen wel eens bang? Nee, psychopaten kennen weinig angst en herkennen de emotie ook niet bij anderen. Dat is de reden waarom ze makkelijk over iemands grenzen kunnen gaan.
• Angststoornissen komen dubbel zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen. Dat ligt deels aan de heersende opvoedingspatronen maar ook aan hun hormonen. In de menstruele cyclus zie je dat angstreacties van vrouwen veranderen naarmate de hormonale fase verandert.
• Kinderen zijn de bangste wezens. De angsten komen en gaan, van angst voor donker, alleen zijn, donder, ziektes, dood… De meeste angsten gaan vanzelf weer weg.
• In de nasleep van de terreuraanslagen op 9/11 in New York durfde weinig Amerikanen het vliegtuig te nemen. Dat zorgde voor meer verkeer op straat waardoor er in dat jaar 1500 mensen meer stierven op de baan dan in de jaren daarvoor.

Meer weten? Klik hier en beluister de aflevering van #weetikveel over angst via onze podcastpagina

Luister ook