Interne Keuken
"Dat het woord 'slavernij' in een boardroom valt, was tien jaar geleden ondenkbaar"
za 20 jan. - 2:21
De chocolade van Tony's Chocolonely is gekend voor de opvallende verpakking en de nog opvallendere smaken. Denk maar aan wit-wortel-walnoot, melk-popcorn-discodip of kersen-meringue. Maar waar het bedrijf vooral mee wíl opvallen is de productie van 100% slaafvrije chocolade. Na twaalf jaar zijn ze daar nog niet 100% in geslaagd, maar ze zijn wel goed op weg, weet bedrijfsbiograaf Jeroen Siebelink.
Of de kwaliteit en smaak beter is dan onze nationale trots, laten we in het midden, maar het Nederlandse bedrijf doet wel haar uiterste best om eerlijke chocolade te verkopen. "Het is al langer bekend dat er ongeveer twee miljoen slavenkinderen zijn in de cacaoplantages in Ghana en Ivoorkust. Bij 90.000 ervan gaat het zeker om ontvoering, opsluiting en gedwongen arbeid", weet Jeroen Siebelink, bedrijfsbiograaf van Tony's Chocolonely.
Je chocoladereep kan voor negentig procent wel, en tien procent niet ok zijn.
Het begon toen drie journalisten iets wilden doen aan de slavenhandel in de chocolade-industrie. Omdat een rechtszaak tegen zichzelf als consument niets opbracht, lanceerden ze een eigen chocoladereep. "Ze hoopten de stempel '100% chocoladevrij' op de reep te kunnen zetten, maar dat viel niet mee." Om zeker te zijn van een eerlijke productie, trokken ze naar de plantages en coöperaties die de cacaobonen produceren. "Daar bleek dat ook de keurmerken als Fairtrade of Max Havelaar niet kunnen garanderen dat de bonen uit slaafvrije plantages komen, tijdens de export niet op één hoop worden gegooid met slavenbonen. Je reep kan dus voor negentig procent wel, en tien procent niet ok zijn."
De bedrijfsbiograaf schreef een boek over die zoektocht naar slaafvrije chocolade. Daarin staat één conflict in het bedrijf centraal. "Er is Maurice, één van de oprichters en journalist. Die kan niet zonder een ondernemer met geld, daarom kwam Henk-Jan. Het zijn verschillende persoonlijkheden die botsen. De ene staat voor het maatschappelijke, de andere voor het commerciële. Het is tegelijk de kracht en het conflict van het bedrijf."
Wel voor de boeren, niet voor de kippen
De kersen-meringuereep illustreert dat conflict. Henk-Jan wil zoveel mogelijk smaken en repen in de winkelrekken, want hoe meer wordt verkocht, hoe meer de boeren er ook van profiteren. Tot Maurice erachter komt dat in de meringue eieren werden gebruikt van een legbatterij. "Het wordt vervolgens hard gespeeld tussen die twee. Henk-Jan vond: 'We zijn een sociaal bedrijf dat het leven van de boeren wil verbeteren, niet van de kippen'. Maurice zei: 'We zijn er nu ook voor de kippen, het hoort erbij'."
Een andere mede-oprichter en journalist, Teun van de Keuken, ontpopte zich tot de criticaster van het bedrijf. Tijdens het feest voor het tienjarige bestaan van Tony's hield hij een furieus pleidooi, vertelt Siebelink. "Hij was teleurgesteld dat er op de repen 'Op weg nar 100% slaafvrij' stond. Mars kant dat ook schrijven, meent hij, dus is het een zwaktebod."
Voorloper
Maar ook het verhaal over die strijd voor slaafvrije chocolade blijft jammer genoeg op de achtergrond. "Ze kunnen het niet zo goed kwijt, omdat mensen niet zo geïnteresseerd zijn. Mensen willen gewoon hun mond vol met chocolade en niet vermoeid worden door enge verhalen over kinderen", aldus de bedrijfsbiograaf. Misschien omdat het verhaal alleen in kleine letters aan de binnenkant van de verpakking staat?
Neen, vindt Siebelink. "Tony's doet er wel degelijk iets aan. Ze houden bijvoorbeeld een foto-tentoonstelling met verhalen van ex-slaven en ontwikkelden een eigen beantracker-systeem. Het is uniek in de wereld. Ze steken hun hand ervoor in het vuur dat hun zakken niet gestapeld worden op anderen, zodat de bonen niet vermengd raken."
Ze kunnen hun verhaal voor slaafvrije chocolade niet goed kwijt, omdat mensen niet geïnteresseerd zijn. Mensen willen gewoon hun mond vol met chocolade en niet vermoeid worden door enge verhalen over kinderen
Volgens Siebelink is er desondanks wel toekomst voor het verhaal. "Mensen gaan bewuster eten, je ziet dat meer mensen erover nadenken. Tony's is nu een voorloper in de chocolade-industrie. Ze willen net dat grote spelers hun voorbeeld volgen. Callebaut, de grootste verwerker van vloeibare chocolade, kregen ze na lang onderhandelen zover dat ze een eigen productielijn kregen. Nestlé kwam op bezoek in hun kleine kantoor in Amsterdam om te vragen hoe ze aan die slaafvrije keten werken. Dat het woord slavernij in de boardroom valt, was tien jaar geleden echt ondenkbaar."
