De Antwerpse ring tussen Berchem en de Kennedytunnel is het gevaarlijkst: welke wegen hebben een bedenkelijke reputatie?

Ja, natuurlijk, de meeste ongevallen gebeuren op de ringwegen van Antwerpen en Brussel, dat is bekend. Maar laten we eerst met de andere snelwegen beginnen. De meest ongevalsgevoelige plaatsen zijn dan niet toevallig plekken die zich op enkele kilometers van die ringwegen bevinden. Ook bij werkzaamheden gaat het vaak mis.

BEKIJK Deze kaart toont de 10 méést ongevalsgevoelige stukken snelweg, exclusief de ringwegen rond Antwerpen en Brussel (lees verder onder de kaart en tabel):

Door de drukte op de Antwerpse ring en de Ring rond Brussel staan er vooral tijdens de spitsuren ook files op de laatste stukjes snelweg die op de ringwegen aantakken, zoals op de E17 bij Zwijndrecht, de E19 van Sint-Job tot Kleine Bareel en op de E40 in Sterrebeek. Hier gebeuren veel ongevallen omdat het bijzonder drukke trajecten zijn -  er rijden nog veel auto’s vanuit de voorsteden de snelweg op - en er zijn veel rijstrookwissels, omdat weggebruikers moeten kiezen tussen de stad of de ring. Sommige weggebruikers laten zich bovendien nog steeds verrassen door de files en veroorzaken zo kop-staartaanrijdingen.

Op de E19 van Antwerpen naar Brussel in Machelen is er nog iets bijzonders aan de hand. In de beruchte bocht naar de Binnenring rond Brussel gebeuren er, ondanks de enkele jaren geleden ingevoerde snelheidsbeperking van 70 kilometer/uur, regelmatig ongevallen, vooral bij nat of glad weer.

Plaatsen 2 en 3 in de top 10 zijn voor de E17 in Gent. Dat heeft vooral te maken met de langdurige renovatie van het viaduct van Gentbrugge. Vooral in de lente van vorig jaar was de E17 bij Destelbergen richting Kortrijk het toneel van zware aanrijdingen. Nog steeds vinden er geregeld ongevallen plaats, maar dankzij de bijkomende dynamische borden met filewaarschuwingen en politiecontroles is de ernst van de incidenten beduidend afgenomen.

Plekken met een bedenkelijke reputatie

Kijken we wat verder weg van de ringwegen, dan vallen nog andere plaatsen op. Onder meer de A12 in Aartselaar en Wilrijk, zowel op de hoofdrijbaan als op de zijrijweg. De chaotische en onleesbare weginrichting met een onwaarschijnlijke mix van doorgaand en plaatselijk verkeer veroorzaakt er veel aanrijdingen.

Op de E314 tussen Lummen en Genk gebeuren ook relatief veel ongevallen. Dat heeft te maken met de drukke verkeersstroom richting Genk in de avond, waar het verkeer van de E313 invoegt in de stroom komende van de E314, maar de werkzaamheden voor de nieuwe brug over het Albertkanaal spelen ook mee.

Vallen ook op: de E40 richting kust tussen Drongen en Nevele, waar vaak botsingen gebeuren net voor de brug over het Schipdonkkanaal. De rijstroken zijn er extra smal en de pechstrook verdwijnt. Zou dat ermee te maken kunnen hebben? Verderop zijn er ook vaak problemen tussen Oostkamp en Brugge. Niet toevallig net voor de uitrit naar de N31 richting Zeebrugge, waar tijdens de ochtend of bij druk kustverkeer vaak files ontstaan.

Risicovakken zijn ook de E17 tussen Deinze en De Pinte en de E403 tussen Torhout en Brugge. Op dat laatste traject veroorzaakt het drukke verkeer op de opritten Torhout en Ruddervoorde in de ochtend richting Brugge steevast voor botsingen wanneer het moet invoegen op de al bijna verzadigde snelweg vanuit Kortrijk.

De Antwerpse ring: verschuiving grootste risicozone naar de Kennedytunnel richting Gent

De Antwerpse ring is bij uitstek de meest ongevalsgevoelige weg van ons land. Pre-corona was de ring richting Nederland steeds de koploper. Doorgaand en lokaal verkeer vanuit Gent, Wilrijk, de A12, de E19 en Berchem moet er opeenvolgend invoegen. Na de ring rond Madrid (M30) is dit het drukste stukje snelweg in Europa met vijf rijstroken in één rijrichting. Vervolgens moeten weggebruikers een rijstrook kiezen naar Borgerhout, de R1 of de E313. En dat is vragen om problemen want de afstand waarbinnen je kan kiezen, is redelijk klein. Dan krijg je bij rijstrookwissels meestal kleine ongevallen, maar soms kantelt er ook eens een vrachtwagen.

(lees verder onder de kaart en de tabel)

De ring richting Gent was ook al gevaarlijk. Hier komen alle oorzaken voor ongevallen zowat samen: te veel verkeer op een smalle ring, op- en afritten die voor constante rijstrookwissels zorgen en dan nog eens het effect van de Kennedytunnel, dat eigenlijk een ondergronds knooppunt is tussen de R1, A12, E17 en de E34.

Het is mogelijk dat de start van de werkzaamheden aan de Oosterweelverbinding op Linkeroever in de lente van 2020 het wegvak nog risicovoller hebben gemaakt. Eens je de Kennedytunnel uitrijdt, kom je op smalle rijstroken met een snelheidsbeperking tot 70 kilometer/uur terecht, wat tot extra vertraging op rechteroever leidt. Echter, het wegbeeld is redelijk duidelijk, de weg staat ook vol met filewaarschuwingen en boodschappen om afstand te houden. Waarom gebeuren er op dit wegvak dan bijna 300 ongevallen op 16 maanden tijd? Ligt het aan de werkzaamheden of aan de weggebruikers: te weinig afstand houden, afleiding in de cabine of de auto,...?

Ring rond Brussel: rijden zoals in de tijd van Expo ‘58

De meest ongevallen op de Ring rond Brussel gebeuren niet toevallig aan de westkant van de stad, op de Buitenring tussen Grimbergen en Zellik. Over een afstand van 7 kilometer telden we daar sinds 1 januari 2020 maar liefst 275 aanrijdingen.

(lees verder onder de kaart en de tabel)

Op de westelijke ring is al sinds de vorige eeuw iets vreemds aan de hand. De ring tussen de knooppunten met de E40 in Groot-Bijgaarden en met de A12 in Strombeek werd al gebouwd in 1958, n.a.v. de Expo 58. In de jaren 70 kwam er een nieuw knooppunt met de A12 en in de jaren 80 met de E40. In de jaren 90 bouwde de Vlaamse overheid nog parallelwegen tussen Groot-Bijgaarden en Zellik. Toen al bestond het plan om die zijrijwegen uit te breiden tot in Strombeek, maar dat is nooit gebeurd.

Het traject tussen Zellik en Wemmel bleef op drie rijstroken en verwerkte voor corona zowat 200.000 voertuigen per dag. Dat is méér dan het dubbele van de werkbare bezetting. Geen wonder dat er in combinatie met de vele op- en afritten zoveel ongevallen gebeuren. Langdurige incidenten veroorzaken steevast sluipverkeer in de Vlaamse rand, maar ook in Brusselse gemeenten zoals Jette en in de tunnels in het hoofdstedelijk gewest.

Wat doet de Vlaamse overheid daar aan?

De Vlaamse overheid kan het aantal ongevallen op de overbezette ringwegen onder meer veiliger maken door de verkeersstroom te "ontvlechten", zeggen verkeerskundigen. In Antwerpen gebeurt dat door de aanleg van de Oosterweelverbinding. Zo worden de zuidelijke ring en de Kennedytunnel minder belast, omdat een deel van het verkeer via de nieuwe Scheldetunnel zal rijden, al zal dat niet voor 2027 zijn.

Op de ring rond Brussel wil Vlaanderen het doorgaand en lokaal verkeer niet via een nieuwe ring uit elkaar halen maar door middel van kleine zijrijwegen die al het verkeer van de op- en afritten opvangen.

Aan werkzaamheden gebeuren veel ongevallen omdat te veel bestuurders zich door onoplettendheid en afleiding nog laten verrassen door files. Gerichte controles van de politie, zoals op de E17 bij Gentbrugge, hebben bewezen dat het aantal ongevallen wel degelijk kan worden teruggedrongen.

Hoe hebben we gemeten?

We verzamelden alle ongevallen van 1 januari 2020 tot en met 15 mei 2021 en de gegevens zijn gebaseerd op meldingen van het Verkeerscentrum, aangevuld met correspondenteninformatie vanuit de Flitsmeister-verkeersapp. Daarbij zijn dubbeltellingen vermeden.

Deze app is vergelijkbaar met TomTom, Coyote of Waze. Is echter marktleider in Nederland, kent ook een snel groeiende community in België en veel andere Europese landen, en evolueert zoals andere apps steeds meer naar een all-in-one verkeerstoepassing met vooral veel veiligheid- en parkeerfuncties. Daarom hebben we de meldingen van volgers en luisteraars via deze app met de officiële informatie van de overheid gecombineerd.

Verkeersapps: steeds vaker een rijke bron van informatie voor ongevallen en files

Flitsmeister is een dochteronderneming van Be-Mobile. Dit Gentse bedrijf is al sinds 2011 de vaste verkeerspartner van de VRT. Het levert de files en vertragingstijden die je elke dag op MNM, Studio Brussel, Radio 1 en Radio 2 hoort.

Opvallend aan apps zoals Coyote, Waze en Flitsmeister is dat ze in het begin van hun bestaan vooral mobiele politiecontroles meldden, maar die tijd is allang voorbij. De VRT meldt die om veiligheidsredenen ook al jarenlang niet meer op de radio.

“Ons platform evolueert definitief naar een mobiliteitsapp”, zegt Jorn de Vries van Flitsmeister. “We waarschuwen dankzij onze groeiende community snel voor ongevallen of obstakels op weg, je krijgt alerts wanneer je een gesloten spooroverweg of een werfvoertuig op de weg nadert, je ziet op je scherm snelheidsadvies op basis van de rijstrooksignalisatieborden van de Vlaamse overheid, en je kan er zelfs mee naar parkeergarages navigeren én meteen betalen.” Dat doet het bedrijf dankzij de integratie met de al bekende 4411-parkeerapp, die in België intussen 3.2 miljoen geregistreerde gebruikers heeft.

In de toekomst zal het aantal functionaliteiten in verkeersapps verder toenemen. Nederlandse gebruikers van Flitsmeister krijgen bijvoorbeeld al waarschuwingen voor naderende ambulances zodat ze op tijd opzij kunnen gaan, nog voor ze een sirene horen. Die toepassing komt binnenkort ook naar ons land.

Bron: vrtnws.be en 'De Ochtedn'.

Beluister de analyse van Hajo Beeckman uit 'De Ochtend' via Radio 1 Select.