De Dikke Delvaux: aflevering 430

Het Nederlands is een mooie taal. Maar als je in het Nederlands zingt, begrijpt iedereen wat je zegt. En dus kunnen je teksten sneller leiden tot kritiek. Vooral Raymond van het Groenewoud heeft dat mogen ondervinden. “Hij staat ook bekend als iemand die graag heilige huisjes neerhaalt", zegt Jan Delvaux. “Maar dat was niet altijd zijn intentie en de kritiek kwam ook vaak uit onverwachte hoek.”

Alle feministen achter hem aan

Het begint eind jaren '70 al met zijn hit ‘Meisjes’. “Raymond had in een Nederlands tijdschrift een artikel gelezen over het vrouwelijk orgasme. Daarin stond dat vrouwen zelden tot nooit klaarkomen. En die tekst nam hij letterlijk over in zijn nummer”, vertelt Delvaux.

“Het waren andere tijden natuurlijk. De openbare omroepen in Nederland en Vlaanderen schreeuwden moord en brand. Ook omwille van de zin ‘ze komen goed van pas’, kreeg hij alle feministen van de lage landen over zich heen.”

Zijn nummer ‘Je veux de l’amour’ uit 1981 kreeg ook heel wat kritiek. Daarin zouden bepaalde uitspraken iets te expliciet geweest zijn.

Koning Boudewijn

Vervolgens, heel toepasselijk voor de Vlaamse feestdag vandaag, is er zijn hit ‘Vlaanderen boven’. “Het nummer zou  gespeeld worden in een televisieprogramma, maar de BRT besliste om erin te knippen." Het had omwille van deze zin kunnen zijn: ‘Waar een pik een houweel is’. Of zelfs deze: ‘De vrouw aan de vaat staat’. Maar het was de zin ’En de koning geen kind heeft'. Dat was de tijd van Koning Boudewijn.  Begrijpelijk misschien?

"Maar Raymond vond dat knippen wel erg. Malcolm McLaren had in die tijd de Sex Pistols pas grootgemaakt met een soort antireclame. Raymond wilde omwille van de censuur ook wat amok maken, maar niemand bij de platenfirma had daar zin in.” Uiteindelijk heeft hij de tekst in 2002 aangepast naar ‘En de koning een kind heeft’.

Zelf was van het Groenewoud het meest verbaasd over de commotie rond ‘Italianen’, een nummer uit 1977. “Er komen zo veel clichés dat je alleen maar kan denken: ’dit is een foute boel en Raymond is ermee aan het lachen’. Maar ik kende heel wat mensen van Italiaanse afkomst en zij vonden dat wel heel erg, ook al wisten ze dat het ironisch bedoeld was”, zegt Delvaux.

“De BRT wilde ‘Italianen’ niet meer draaien en dat had gevolgen voor Raymond. Het is een heel dunne lijn als je zo’n teksten maakt.”

Centrum voor gelijke kansen en racismebestrijding

Maar in 2005 had hij echt wel problemen met zijn nummer 'Weg met Amerika'. “In dat nummer hoor je een persoonlijke ergernis, een soort dichterlijke vrijheid. Maar er liepen 12 klachten binnen bij het Centrum voor gelijke kansen en racismebestrijding. Het centrum vroeg aan Raymond om zich verduidelijken in een brief. Daarin geeft hij aan op wat een dunne koord hij zich soms bevindt als liedjesmaker.”

"Raymond benadrukte dat hij niemand persoonlijk aanvalt. Het Centrum voor gelijke kansen en racismebestrijding vond dat volstaan als antwoord en heeft geen juridische stappen ondernomen. Maar dat is wel heftig natuurlijk. Het lijkt bijna een grap, maar voor hem begint dat wel te tellen na een parcours van 5 of 6 zware gevallen”, zegt Delvaux.

Op het randje

Maar zijn wraak is zoet. “Diep in zijn oeuvre zitten enkele nummers waarin hij heel zwaar tekeergaat zonder dat het iemand is opgevallen. Die nummers staan op plaat dus je kan ze wel beluisteren. Soms denk je van: wow, dit is wel op de rand.

En dat vind ik ook zo mooi, dat hij gewoon zijn ding blijft doen." In 'Total Loss' zingt hij bijvoorbeeld 'de boeren knallen uit m'n mond', 'het braaksel hangt nog aan m'n mond' en 'met m'n kloten in de benzine en m'n motor vol urine'. 

"Maar ik denk dat Raymond het ook wel graag doet. En zoals het nummer zegt, is het ook wel eens fijn om total loss te gaan en gewoon te schrijven wat in je opkomt.”

Herbeluister hieronder het gesprek in 'Belpop': 

Lees ook: