Welke beelden tonen écht wat er gebeurt in Kaboel, en welke zijn fake?

1. Nee, deze man werd niet opgehangen aan een vliegende helikopter

Op sociale media circuleert een video waarop een man te zien is die uit een helikopter aan een touw hangt. Er wordt beweerd dat de taliban de man geëxecuteerd hebben door hem op te hangen aan een vliegende Amerikaanse legerhelikopter. Maar dat blijkt niet te kloppen. De man leeft namelijk nog.

(lees verder onder de tweet)

Op videobeelden vanuit andere standpunten kan je namelijk zien dat de man nog leeft. Op die beelden zie je ook dat de man een harnas aan heeft. Volgens het Afghaanse persagentschap hing de man uit de helikopter om op die manier een vlag te herstellen die aan een hoge paal hing.

(lees verder onder de tweet)

2. Deze honden zijn wél achtergelaten op de luchthaven van Kaboel, maar zijn geen diensthonden van het Amerikaans leger zoals werd beweerd

Onderstaande foto's, van een hangar op de luchthaven van Kabul waarop honden te zien zijn die in kooien vastzitten, deden veel beroering ontstaan op sociale media. Zo zouden deze "diensthonden" van het Amerikaanse leger achtergelaten zijn tijdens de evacuaties uit Afghanistan. Uit onderzoek blijkt dat deze honden wel degelijk achtergelaten zijn, maar het zijn geen diensthonden van het Amerikaanse leger.

(lees verder onder de tweet)

Een woordvoerder van de Amerikaanse Pentagon verduidelijkte dat de honden niet van het Amerikaanse leger zijn, maar wél die van de "Kabul Small Animal Rescue". Dat is een organisatie die werd opgericht door de Amerikaanse dierenrechtenactiviste Charlotte Maxwell-Jones. In de recente weken heeft haar organisatie een campagne opgezet om de 130 dieren en de medewerkers van de organisatie te evacueren uit Afghanistan. Maxwell-Jones zelf weigerde Afghanistan te verlaten zonder de dieren.

(lees verder onder de tweet)

Maar ondanks veel steun en meer dan 700.000 dollar aan donaties, bleek de actie voorlopig tevergeefs. De meeste van de dieren konden niet gered worden. Maxwell-Jones zelf is ook achtergebleven in Afghanistan. Maar volgens een statement  van SPCA International, een organisatie die wereldwijd dieren redt en die samenwerkt met de organisatie van Maxwell-Jones, zullen er nieuwe pogingen ondernomen worden om de dieren alsnog te evacueren uit Afghanistan.

3. Chaotische beelden rond het vliegveld van Kaboel

Het is misschien wel hét beeld van de voorbije week: een Amerikaans legervliegtuig stijgt op vanop de luchthaven van Kaboel, omstuwd door mensen op het tarmac. Verschillende personen proberen op de motoren, vleugels en vliegtuigwielen te klimmen.

Die beelden zijn echt, in tegenstelling tot een complottheorie die stelt dat het om een "fake" vliegtuig zou gaan. Zo'n bericht werd bijvoorbeeld gedeeld in de groep "Klokkenluiders voor Vrijheid", een kanaal vol samenzweringstheorieën en misleidende informatie dat meer dan 30.000 leden heeft op de berichtenapp Telegram.

(Bekijk de nep-berichten op de berichtenapp Telegram via de linken: link 1, link 2)

Eén van de redenen waarom complotdenkers de video verdacht vinden, is omdat op de cockpit het cijfer "1109" te zien is. Dat zou zogezegd een stiekeme verwijzing zijn naar de aanslagen van 11 september (11/09/2001) op de Twin Towers in New York. Die aanslagen lagen aan de basis van de Amerikaanse inval in Afghanistan twintig jaar geleden. Maar het gaat om eenvoudig toeval, en de video is daarom niet minder echt.

Ook de choquerende beelden waarop te zien is hoe mensen naar beneden vallen vanop het opstijgende vliegtuig zijn authentiek. Maandag vielen er op en rond de luchthaven van Kaboel 7 doden, onder wie ook enkele verstekelingen die van het landingsgestel van het vliegtuig naar beneden vielen. Eén van de slachtoffers was een 17-jarige voormalige Afghaanse voetballer en jeugdinternational.

(lees verder onder de tweet)

Maar de beelden van wanhopige mensen die zich vastklampen aan de buitenkant van het opstijgende vliegtuig hebben ook aanleiding gegeven tot het verspreiden van filmpjes die niets met Afghanistan te maken hebben.

Eén van die filmpjes toont een man die op de motor van een vliegtuig ligt. Die video is een creatie van een Vietnamese TikToker en dateert van vorig jaar. Dezelfde man maakte toen een reeks grappige getrukeerde filmpjes waarin hij op dezelfde onwaarschijnlijke plaats bijvoorbeeld een wokgerecht bereidt of bureauwerk doet.

(lees verder onder de tiktoks)

4. Het Afghaanse leger: weinig manschappen, veel wapens?

Op sociale media circuleren heel wat video's van taliban die pronken met wapentuig dat is buitgemaakt op het regeringsleger. Het klopt dat de taliban de voorbije weken niet alleen aan politieke macht wonnen maar ook aan vuurkracht. Door de snelle opmars van de taliban en de chaotische overgave van de Afghaanse regeringstroepen werden grote hoeveelheden wapens, munitie, helikopters en militaire voertuigen achtergelaten. Die zijn nu in handen gevallen van de taliban.

De slagkracht en de omvang van de Afghaanse veiligheidstroepen werd dan weer zwaar overschat. De Amerikaanse overheid baseerde zich op een rapport dat schatte dat er 300.000 Afghaanse getrainde militairen en politieagenten waren. Maar in dat rapport viel al te lezen dat dat cijfer een "twijfelachtige nauwkeurigheid" had, omdat de data nooit goed werden bijgehouden.

Het blijkt nog steeds zeer moeilijk om het precieze aantal te bepalen, maar volgens een factcheck van CNN bestonden de Afghaanse veiligheidstroepen eerder uit 150.000 tot 200.000 soldaten en politieagenten.

5. Feestvierende taliban in Kaboel

Sinds de verovering van Kaboel circuleren heel wat beelden van talibanstrijders die vrije tijd spenderen in de stad. Sommige daarvan zijn echt, zoals de foto van taliban die poseren met een ijsje, of gewapende strijders die te zien zijn in botsautootjes of in de fitnessruimte van het presidentieel paleis.

(lees verder onder de tweet)

Andere beelden waarvan beweerd wordt dat ze taliban in Kaboel tonen, zijn dan weer maanden oud of zelfs afkomstig uit andere landen. Dat geldt voor een video van enkele mannen op een grote trampoline, of een groep gewapende mannen die bizarre dansjes uitvoeren - in sommige versies op een nummer van de Canadese rapper Drake. Die laatste video is minstens een jaar oud en komt uit Pakistan.

Kenners van de regio waarschuwen dat de grappige video's - zowel de echte als de valse - mogelijk deel uitmaken van een propagandastrategie om de taliban een zachter imago  aan te meten.

6. Het lot van vrouwen onder de taliban

Met argusogen kijkt de wereld naar de toekomst van Afghanistan onder talibanbewind, in het bijzonder naar het lot van de Afghaanse vrouwen.  Er zijn al enkele verontrustende verhalen opgetekend, zoals dat van de journaliste Shabnam Dawran, die werkte voor de Afghaanse staatsomroep, maar naar huis gestuurd werd wegens het nieuwe regime.

(lees verder onder de tweet)

Maar niet alle beelden die circuleren, zijn authentiek. Een bepaalde foto, waarvan beweerd wordt dat het een "talibanslavenmarkt" is waarop vrouwen in boerka verkocht worden, komt uit een geheel andere context. De afbeelding toont een protest van Koerdische activisten in Londen op 14 oktober 2014. Daar speelden acteurs op straat zo'n slavenmarkt na, tijdens een protestactie om de wanpraktijken van terreurorganisatie Islamitische Staat in Syrië en Irak aan te klagen. Het gaat dus niet om beelden uit Afghanistan.

(lees verder onder de tweet)

De voorbije week gebeurde het ook vaak dat historische foto’s gedeeld werden van vrouwen uit Kaboel. Eén daarvan toont drie jonge vrouwen in minirok en komt wel degelijk uit Afghanistan. De foto is genomen door Laurence Brun in 1972.

Maar, waarschuwen kenners, denk niet dat deze foto een typisch beeld is voor die periode in de Afghaanse geschiedenis. Het gaat hoogstens om de toenmalige leefwijze van een kleine stedelijke en burgerlijke elite. Het bijschrift bij de foto luidde al in 1972 als volgt: "Een paar geëmancipeerde meisjes dragen een minirok, ondanks de hevige critici binnen de meerderheid van het Afghaanse volk, nog steeds gehecht aan islamitische tradities." Er werd zelfs vermeld dat vrouwen die zich westers kleedden het slachtoffer werden van zuuraanvallen.

Andere beelden komen dan weer helemaal niet uit Afghanistan, maar zijn historische foto's uit Iran of andere landen.

(lees verder onder de tweet)

7. De media in Kaboel

De situatie in Afghanistan is ook aangegrepen om de berichtgeving van de media in twijfel te trekken.

Vooral de Amerikaanse nieuwszender CNN was daar het doelwit van. Twee valse screenshots van fictieve uitzendingen van CNN werden - oorspronkelijk als grap - gefotoshopt en online geplaatst, waarna andere internetgebruikers ze voor waar aannamen en verder verspreidden.

(lees verder onder de tweet)

Op het eerste vervalste CNN-bericht valt te lezen dat de overname door de taliban "gewelddadig maar grotendeels vredevol" zou zijn geweest. Dat bericht verwijst naar een echte CNN-uitzending over rellen in Wisconsin in augustus 2020, nadat de politie een zwarte man had neergeschoten. CNN had de onlusten toen omschreven als "vurig maar grotendeels vredevol" en kreeg voor die samenvatting van de feiten toen veel kritiek. Gefotoshopte versies van het toenmalige screenshot zijn er sindsdien in overvloed - en nu dus ook naar aanleiding van de opmars van de taliban.

(lees verder onder de tweet)

Een andere valse afbeelding van een CNN-uitzending is dan weer afkomstig van de satirische website "The Babylon Bee". Die website maakte het gefotoshopte beeld als illustratie bij een artikel dat de draak wou steken met de coronaberichtgeving van CNN. Ook hier is dus een afbeelding bij een grappig bedoeld artikel achteraf zonder context beginnen te circuleren alsof ze echt was.

Beluister het gesprek met Nieuwe Feitenchecker Rien Emmery in 'Nieuwe Feiten' via Radio 1 Select

Bron: vrtnws.be en 'Nieuwe Feiten'

Lees ook: