De nieuwe zijderoutes

Europa is uitsluitend met zichzelf bezig. Het eerste waarmee je de Europese Unie associeert is de Brexit. En in de Verenigde Staten is het America First, Trump trekt zijn handen af van de wereld. Ondertussen vult Azië de vrijgekomen ruimte. Vroeger lag het centrum van de wereld rond de Atlantische Oceaan, maar dat tijdperk ligt achter ons.

China investeert duizelingwekkende bedragen in infrastructuurwerken in elk werelddeel. De Chinezen noemen dat beleid zelf "De Nieuwe Zijderoute". Ze lenen gewillig geld uit aan landen die wegen en havens willen aanleggen. Daarbij stellen ze geen lastige vragen, volgens het principe van "de 5 niets":

Ja, dat zijn er maar vier, het viel me ook op. Vier geldt in grote delen van Azië als het getal van de dood. Mogelijk noemen de Chinezen daarom "de vier niets" liever "de vijf niets". Maar we wijken af.

Het is eerlijk gezegd moeilijk samen te vatten wat de Chinezen precies bedoelen met hun Nieuwe Zijderouteproject. Duidelijk is dat ze allianties willen smeden met landen in alle werelddelen. Maar het blijft een bonte verzameling initiatieven die weinig met elkaar te maken lijken te hebben. Ze zijn ook contradictorisch. Ze mislukken vaak. En er zit ook veel public relations achter. 

Peter Frankopan schreef een paar jaar geleden het indrukwekkende boek De Zijderoutes. Dat ging over de wortels van de beschaving die in het Oosten liggen, pas tamelijk recent verschoof het centrum van de wereld naar het Westen. Op dat boek uit 2015 heeft hij nu een vervolg geschreven: De Nieuwe Zijderoutes, waarin de slinger terugbeweegt, opnieuw richting Oosten. 

Het boek is verwarrend maar dat ligt niet aan Frankopan. Het zijn verwarrende tijden, chaotisch en contradictorisch. Het is de taak van een schrijver om een logische ordening aan te brengen, maar daar is het wellicht nog te vroeg voor. Er is niet alleen de ambitie van de Chinezen, er moet ook rekening gehouden worden met de reus India en het machtige Rusland. En dan zijn er nog allerlei regionale spanningen en rivaliteiten die het verhaal van de nieuwe zijderoute erg complex maken.

We roepen Chinakenner Ties Dams ter hulp, auteur van een verhelderende biografie van de Chinese president Xi Jinping. Hij heeft De Nieuwe Zijderoutes voor ons gelezen en komt naar Interne Keuken voor een gesprek over die Aziatische eeuw waarin we leven.