De pianola

Pianola is een merknaam, eigendom van de Aeolian Company uit New York. Een geweldig commerciëel succes in het begin van de 20ste eeuw.

De pianola was slechts één van de vele automatische piano's die in die tijd populair waren. Van oudsher was een burgerlijk salon niet compleet zonder piano, een essentiëel meubelstuk waarmee je je welstand en je culturele bagage illustreerde. Dankzij de pianola hoefde de burger zelfs geen muzikaal talent meer te hebben om dat meubelstuk te laten klinken.

Pianola's zijn automaten die werken met een papierrol. Daarin zitten ponsgaatjes waarmee de toetsen worden aangestuurd. Het succes duurde tot de jaren 1930. De radio en de platenspeler betekenden het einde van het pianolatijdperk.

Maar de pianola was meer dan een automatisch muziekinstrument waarmee minder getalenteerde muziekliefhebbers pronkten. Dankzij de pianola kunnen we dode beroemde componisten uit de tijd voor de grammofoon beluisteren. Sommigen hebben eigenhandig hun stukken op zulke papierrollen ingespeeld. Die papierrollen zijn bewaard. Als je ze afspeelt zit je als het ware naast Grieg, Rachmaninov of Ravel.

(Tekst loopt door onder de video.)

En er zijn componisten die speciaal voor de automatische piano hebben gecomponeerd. Van de fysieke, tienvingerige beperkingen van de pianist heb je dan geen last meer, de pianola kan onmogelijke muziek aan. De snelheid waarmee de noten kunnen gespeeld worden is quasi onbeperkt, hoever die noten uit elkaar liggen op het toetsenbord speelt geen rol.

Begin februari organiseert AMUZ in Antwerpen een pianola-festival: PIANOLAinPRIMETIME. Beroemde meesters komen opnieuw tot leven en ‘onmogelijke’ muziek laat u een onbekende klankwereld horen. Robin Steins heeft dat pianistloze pianofestival georganiseerd, en prikt zaterdag een patatje mee.