De spoken van Visegrád

Die vier worden de Visegrád-landen genoemd en zijn de dwarsliggers van de Europese Unie. De vluchtelingencrisis stelde de zaken scherp. Vooral de Hongaarse premier Victor Orban heeft geen oren naar Merkels Wir schaffen das en bouwde een anti-migratiehek aan de Servische grens. In Polen, Tsjechië en Slowakije klinkt hetzelfde geluid. Het migratiebeleid werd een splijtzwam in de Unie.

In Polen is de vrijheid van de pers zeer beperkt. Zowel de media als de rechterlijke macht zijn er in de greep van de PiS, de regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid. De Europese Unie vindt dat een grote bedreiging van de Europese waarden, en legde Polen de zwaarst mogelijke straf op: artikel 7 van het verdrag van Lissabon. Artikel 7 ontneemt een lidstaat zijn stemrecht in de Europese ministerraden. Het wordt ook wel eens de "nucleaire optie" genoemd.

Om de dwarse Polen en Hongaren te begrijpen, moet je de geschiedenis van de Visegrád-landen kennen. Maar voor de doorsnee West-Europeaan is dat onbekend terrein. De Europese geschiedenis lijkt vooral over Duitsland en Frankrijk te gaan, en over Engeland, Spanje, Italië en Griekenland. En over de beide Nederland en Vlaanderen natuurlijk. Midden-Europa blijft een blinde vlek en is nooit helemaal geïntegreerd in het Europese bewustzijn.

Het contrast met het beeld dat Midden-Europa over zichzelf heeft, kan niet groter zijn. Vooral Polen en Hongaren zien zichzelf als de ruggengraat van de Europese beschaving. Wie bood weerstand tegen de Gouden Horde van Dzjengis Khan? Wie versloeg de Ottomanen? Wie leefde onder het juk van de Sovjets en kegelde ze daarna buiten? Dat waren niet de Duitsers, de Fransen, de Engelsen, Spanjaarden, Italianen, Grieken, Nederlanders of Belgen. Dat waren de Midden-Europeeërs.

Ivo van de Wijdeven heeft over die onbekende geschiedenis een boek geschreven: De Spoken van Visegrád. Zaterdag zit hij aan de Interne Keukentafel, en zal dan bijvoorbeeld vertellen hoe het komt dat Visegrád, een onooglijk dorpje van 1832 inwoners, een zéér symbolische plek is voor het Midden-Europese bewustzijn.