Is de top drie van de Classics 1000 geïnspireerd door de coronacrisis?

Pink Floyd staat twee keer in de top drie. Op één met ‘Wish You Were Here’, en op drie met ‘Shine On You Crazy Diamond’. Daartussen prijkt nog ‘Heroes’ van David Bowie op twee. Gert Keunen ziet daar meteen een invloed van de coronacrisis in. “De nummers uit de top drie zijn echt wel heel corona-minded. ‘Wish You Were Here’ gaat over opgesloten zijn, vervreemding en gek worden. Het is de perfecte coronatekst. Hetzelfde voor ‘Shine On You Crazy Diamond’.  ‘Heroes’ is dan weer een nummer dat is uitgegroeid tot een ode aan het verplegend personeel.” 

Canonisering van muziek

De uiteindelijke podiumplaatsen zijn dus wel door de coronacrisis bepaald, volgens Keunen. Maar de nummers waaruit wordt gekozen, zijn dat veel minder. “Alle lijsten zijn autoreferentieel. Je zou kunnen zeggen dat die nummers erin staan, omdat ze erin staan”, aldus Keunen. “Alle Classicslijsten, Tijdlozelijsten, daar zit uiteindelijk weinig variatie in.” Dat fenomeen hangt samen met de term ‘canonisering’.  “De canon zijn de heilige boeken – of in dit geval nummers – die niet meer in vraag worden gesteld omdat ze zo opgehemeld zijn.” Ze verwerven dus een bepaalde status, waaraan niet meer getwijfeld mag worden. "Canonisering is een heel traag proces dat ontstaat doordat er boeken, documentaires en dergelijke verschijnen over die nummers."

Witte mannen en rock uit de jaren 70 

“Een studie van tien jaar geleden maakte een lijst van de beste platen aller tijden, opgesteld uit alle overzichtslijsten van radiostations wereldwijd. Wat opvalt is dat het vaak witte artiesten zijn, met rockgebaseerde nummers uit eind jaren 60 en 70. Het zijn ook heel vaak mannelijke artiesten. Dat heeft voor een stuk ook te maken met de mensen die aan het roer staan in de muziekindustrie doorheen de jaren. Dat zijn zelf vaak witte mannen van pakweg 40 jaar uit de westerse wereld en dat vertaalt zich dus ook in die lijsten. Daarnaast staan in die lijst ook niet de bestverkochte platen. Michael Jackson en AC/DC staan bijvoorbeeld niet in de top 10”, aldus Keunen.

Lange nummers met epische verhalen

Voor nummers zoals ‘Shine On You Crazy Diamond’ bedacht Keunen de term ‘alternatieve mainstream’. “Dat is muziek die enerzijds wel een mainstreamgehalte heeft en een breed publiek kan aanspreken, met anderzijds een alternatief imago. Het liedje moet vaak een meerwaarde hebben. Hierdoor zijn het vaak lange nummers met epische verhalen waar er vanalles in gebeurt. Het enige recente nummer in de top 20 van de Classics is ‘Thinking Of A Place’ van The War On Drugs. Dat voldoet ook aan die criteria.” Bij het stemmen conformeren we ons dus naar wat we denken dat de muzieknorm is. Maar dat is vooral een onbewust proces volgens Keunen. “Omdat een nummer zo'n status heeft gekregen, laat je je daar onbewust door leiden en belandt het op een hogere trede." 

Al zijn er ook andere redenen waarom een nummer op een bepaalde plek terechtkomt. “Je hebt mensen die op artiesten stemmen omdat ze uit dezelfde streek of stad komen. Maar er zijn ook artiesten die door een bepaalde gebeurtenis op een bepaalde plaats terechtkomen. Kris De Bruyne is bijvoorbeeld dit jaar overleden en dan zie je dat die steeds hoger terugkomt.”

Zal het nog lang duren voor er wat meer kleur en diversiteit dat soort tijdloze lijsten binnenkomt? “Hoe sneller, hoe beter natuurlijk. Maar het is een langdurig proces en de muziekwereld is lang een mannenwereld geweest. Al is er geleidelijk aan wel verandering op komst.” 

Lees ook