"Die faillissementenkoning als president, misschien is dat niet echt gebeurd"

Beste luisteraar,

Alles wat ik u ooit in dit Middagjournaal heb verteld, is echt gebeurd. En dat is niet vanzelfsprekend: het stijlboek van de krant De Standaard zegt dat in een column niets echt gebeurd hoeft te zijn. Maar ik kan het niet over m'n hart verkrijgen om u, zo onder het eten tussen de middag, iets op de mouw te spelden.

Ik reserveer mijn verzinsels liever voor mijn romans. Al worden die door de lezer soms ook als echt gebeurd ervaren. En dan vlei ik me maar met de gedachte dat ze dus wel goed geschreven zullen zijn, immers niet wie de waarheid spreekt wordt geloofd, maar wie de leugen handig weet te verpakken.

In elk geval heeft de literatuur eeuwenlang het monopolie gehad op fictie. Maar toen dat eenmaal doorbroken was, is het snel gegaan: de speelfilm, de tv-serie, het nepnieuws op sociale media; en de laatste tijd is zowaar ook de politiek begonnen haar partijtje mee te blazen in het wonderlijke orkest van de duimzuigerij. En die nieuwe in het Witte Huis blaast het hardst.

Vroeger logen politici natuurlijk ook weleens. Om zwaarwichtige redenen: 's lands belang, of het redden van het eigen hachje... Maar zoals Trump soms luchtigjes - en zonder dat het echt nodig is - onwaarheden debiteert die makkelijk door te prikken zijn, dat hadden we nog niet gezien. 't Is echt gebeurd omdat ik het zeg. Je kunt er niet omheen, in deze beleidsman schuilt een fabulant: iemand wie het vertellen van verzinsels al te makkelijk afgaat. Bij elke zin die hij gaat uitspreken liggen twee wegen open, stel ik me voor: een strookt met de werkelijkheid, een wijkt daarvan af, en beide zijn voor hem evenwaardig. En als hij dan af en toe de weg van de onwaarheid inslaat, kan dat een bewuste keuze zijn omdat hij zich ergens uit moet praten, dat is dan ijskoud liegen. Maar net zo goed kan zijn tong het domweg van hem hebben overgenomen en flapt hij eruit wat hem voor de mond komt. De kwaal strookt alvast met een wezenstrek van Trump, te weten zijn onverwoestbaar zelfbehagen. (Dat is de formulering die in het verleden weleens voor Harry Mulisch is gebruikt.)

Ach luisteraar, weet u, die faillissementenkoning onder de zakenlui die zijn intrek neemt in de Oval Office, misschien blijkt binnenkort dat het niet echt gebeurd is. Ik help het u hopen.