Duogynon: een zwangerschapstest met een significant risico op kinderen met een afwijking

Zwangerschapstest in de jaren 60

Tot 1962 had je  een Zuid-Afrikaanse kikker, de Xenopus laevis nodig om een zwangerschapstest te doen. “In een labo werd een urinestaal ingespoten in die kikker. Legde die eitjes, dan was je zwanger. Die testen waren heel erg betrouwbaar”, zegt Tinne Claes, historica en freelance onderzoeksjournaliste naar aanleiding van haar onderzoek voor Knack. Vanaf 1971 had je de Predictor: gewoon thuis op je handen en een plastic buisje plassen en hup, je wist het meteen. En in de jaren daar tussenin had je Duogynon.

Een aantal vrouwen die Duogynon ingenomen hebben, hebben kinderen gekregen met aangeboren afwijkingen. Maar is dat puur toeval? “Men is er lang van uit gegaan dat wat die vrouwen beweerde niet waar was en dat die kinderen sowieso met een afwijking geboren gingen worden”, aldus Claes. “Eigenlijk is er al discussie over vanaf 1967. Dan verschijnt er de eerste studie. Daaruit bleek dat vrouwen die de hormonen als zwangerschapstest hebben gebruikt, kinderen met een afwijking hadden.” Na die publicatie ontstaat er een grote bezorgdheid. Al heel snel wordt er door de farmaceutische industrie gezegd dat het niet waar was en er niets mis mee was.

Recente studies

In 2018, heel recent dus, zijn er twee studies verschenen. “Eentje heeft gekeken naar alle data uit de jaren 70 over geboorteafwijkingen en de inname van die zwangerschapshormonen. Volgens die studie verhoogde de hormonen het risico op een geboorte met een afwijking met 40%. Dat is toch een vrij significant risico. De tweede studie heeft de bestandsdelen van de test toegediend aan de embryo’s van zebravissen. Die embryo’s waren dus ook beschadigd door de hormonen. Er is dus een keerpunt waardoor men nu geneigd is te geloven dat het niet goed voor je was”, zegt de journaliste.

‘Niet innemen tijdens de zwangerschap’

In het artikel haalt ze nog een studie aan van Bill Inman, het hoofd van het Britse ‘Committee on the Safety of Drugs’. Hij is zelf op zoek gegaan naar cijfers en kwam toen ook al op de conclusie dat er iets niet klopte. “Hij zei dat vrouwen die zo’n test gebruiken, vijf keer zoveel risico lopen op een geboorteafwijking. Hij had dus een groter risico gevonden in die data. Hij verzamelde die voor de Britse commissie voor geneesmiddelen. Opvallend is dat hij een akkoord heeft bereikt met Schering, het farmabedrijf die de test op de markt bracht. Er moest een zichtbare waarschuwing verschijnen op de doos van de test ‘niet innemen tijdens de zwangerschap’. Als tegengeste heeft Inman de data vernietigd om rechtszaken te voorkomen. Dat was de deal.”

We hebben in België uiteraard ook een geneesmiddelen commissie gehad. “In België is er niets van data overgedragen van de commissie naar het rijksarchief. Er zit dus geen archief van de jaren 70. In principe moeten die documenten nog steeds toegankelijk zijn via de wet openbaarheid van bestuur.”

Uit andere documenten bleek dat de commissie een studie had gedaan rond Duogynon. Maar na een jaar wachten op een antwoord van het rijksarchief bleek die studie verdwenen te zijn. Het middel mag wel nog op de markt blijven, puur om de menstruatie op te wekken voor mensen met menstruatiestoornissen bijvoorbeeld.

Wat met de slachtoffers?

Er zijn vermoedelijk heel wat slachtoffers in België waarvan hun probleem veroorzaakt is door Duogynon. Om dat verband te kunnen leggen heb je heel wat mensen nodig om hun medicijngebruik in de jaren 70 te onderzoeken.

Mocht je je aangesproken voelen door het verhaal van Tine Claes? Dan kan je haar altijd mailen op duogynon@knack.be.