"Een aantal politieke partijen staat op fiscaal vlak toch niet zo “dicht bij de burger” als ze zelf willen geloven"
wo 19 jun. - 10:26
Fiscale mindfulness voor politici
Hebt u ook uw ogen open getrokken van al die belastingbeloftes van de politieke partijen tijdens de voorbije verkiezingscampagne? Ik in ieder geval wel. Het waren precies vroege fiscale solden. Of deze voorstellen ook allemaal realistisch zijn is een andere zaak. Maar u zal ongetwijfeld ook wel door hebben gehad dat al die fiscale beloftes vrij utopisch zijn gelet op de budgettaire context van het land. In ieder geval zal voor elke fiscale cadeau een of andere fiscale compensatie moeten gezocht worden, zodat de begroting niet nog verder ontspoord. De “3 + 1 gratis”-politiek is dan eigenlijk een “3 + 1 gratis voor de prijs van 4”-politiek, maar dat zeggen onze politici er natuurlijk niet graag bij.
Na de verkiezingen stelt zich nu de vraag welk fiscaal beleid in het regeerakkoord zal worden opgenomen van de volgende coalities op federaal en gewestelijk vlak. De politici doen er goed aan hierover zeer goed na te denken en zich hierbij niet alleen te laten leiden door de economische begrotingsmodellen van hun adviseurs. De recente geschiedenis heeft immers aangetoond dat volledig economische ondersteunde fiscale plannen, budgettair zeer doeltreffend kunnen zijn maar politiek catastrofale gevolgen kunnen hebben. Denk maar bijvoorbeeld aan het Turteltaks-debacle die tot het ontslag van een minister heeft geleid en aan de gele hesjes-beweging die vooral in Frankrijk, maar toch ook bij ons voor heel wat politieke zenuwachtigheid heeft geleid.
Naast fiscale economie moeten politici dus ook van langsom meer rekening houden met fiscale psychologie, of anders gezegd met het fameuze fiscale draagvlak. Het is dat draagvlak dat minister Ben Weyts bijvoorbeeld wijselijk heeft doen besluiten om de invoering van de kilometerheffing toch even in de koelkast te stoppen. En ondertussen de partij Groen ook mogen ervaren dat het gebrek aan draagvlak voor CO2-, vlieg- en andere eco-taksen de groene electorale doorbraak toch wel heeft gehypothekeerd.
Het is dus voor de voorzichtige politicus niet alleen cruciaal om te weten welke fiscale hervormingen economisch haalbaar zijn, maar het is evenzeer van politiek levensbelang om te weten of de voorgenomen fiscale hervormingen ook psychologisch draagbaar zijn voor de bevolking. Om een antwoord op deze laatste vraag te kunnen geven, heeft de Vrije Universiteit Brussel een onderzoek laten uitvoeren naar de fiscale moraal van de Belgische bevolking. En het moet worden gezegd dat dit onderzoek toch een aantal verrassende resultaten heeft opgeleverd.
Om te beginnen vindt slechts 15% van de bevolking dat het huidige fiscaal systeem rechtvaardig is. Om het systeem rechtvaardiger te maken vindt 51% dat de belastingdruk eerlijker moet verdeeld worden. Voor 20% van de mensen is een verlaging van de belastingdruk een noodzaak. 26% pleit voor beide.
Wat de belastingdruk op arbeid betreft, vindt slechts 7% van de bevolking dat de huidige belastingdruk aanvaardbaar is. De meeste mensen vinden dus dat de belastingdruk op arbeid verlaagd moet worden en om deze verlaging budgettair te financieren vindt maar liefst 67% van de bevolking dat dit in de eerste plaats moet gebeuren via een strengere aanpak van de fraude. 51% vindt dat dit via een besparing van de overheidsuitgaven moet gebeuren. Opmerkelijk is dat slechts 33% van de mensen in dit verband pleit voor een hogere belasting op vermogen en slechts 11% ziet een oplossing in nieuwe eco-taksen.
Van de belasting op consumptie (BTW) vindt 80% van de bevolking dat er meer goederen en diensten aan een verlaagd BTW-tarief moeten worden belast. 52% vindt dan weer wel dat er een hoger BTW-tarief mag komen voor luxe producten.
Op het vlak van successierechten wil 39% van de bevolking deze belasting volledig afschaffen. 49% van de mensen pleit voor het afschaffen van successierechten voor de partners en voor de kinderen van de overledene en 83% van de mensen wil lagere tarieven.
Ook voor registratierechten op de aankoop van een woning vindt 72% dat de tarieven te hoog zijn. 51% van de mensen vindt zelfs dat de registratierechten op de aankoop van een woning volledig moeten worden afgeschaft.
Tot slot bleek uit de bevraging dat de Belgen toch stilaan ook anders beginnen te kijken naar belastingontwijking en belastingontduiking. Zo bleek dat slechts 18% van de bevolking het aanvaardbaar vindt dat belastingen op een legale manier worden ontweken. 54% van de bevolking vindt dit dan weer niet kunnen. En wat fiscale fraude betreft vindt slechts 5% dit aanvaardbaar. 79% van de bevolking verwerpt fiscale fraude volledig. Wat de oorzaken van fiscale fraude betreft, verwijst de bevolking vooral naar hebzucht (61%), de lichte bestraffing (56%) en de lage pakkans. (55%)
Wie de resultaten van deze bevraging thans gaat spiegelen aan de politieke partijprogramma’s zal toch moeten vaststellen dat een aantal politieke partijen op fiscaal vlak blijkbaar toch niet zo “dicht bij de burger” staan als ze zelf willen geloven. En dat is toch enigszins verontrustend, zeker nu ons land dringend nood heeft aan nieuwe fiscale hervormingen. Nog vlug een cursus fiscale mindfulness organiseren voor onze regeringsonderhandelaars, zou dan ook geen slecht idee zijn.
