Een econoom gaat naar de winkel en koopt een wekker

“Ik ben lui. Ik ben zo lui dat ik in dit boek enkel dingen schrijf die ik zelf interessant vind.” Zo begint Misbehaving van Richard T. Thaler. Dat maakt hem meteen sympathiek.

Thaler is een econoom die geen hoge pet opheeft van de klassieke economische wetenschap. Dat maakt hem nog sympathieker. Hij vraagt zich af hoe het komt dat economen zo verschrikkelijk slecht zijn in het maken van voorspellingen. Sinds 2008 weet u wat hij daarmee bedoelt: niemand zag de bankencrisis aankomen. Als de economische wetenschap dàt niet zag, deugt ze niet.

Thaler heeft een verklaring. “Economen denken dat mensen even slim zijn als zij”, zegt Thaler, “ terwijl ik weet dat mensen even dom zijn als ik.” Economen slaan de bal mis omdat ze ervan uitgaan dat mensen rationeel zijn en enkel verstandige beslissingen nemen. Fout.

Stel: u koopt een wekker van 20 euro. Vlak voor u afrekent zegt de verkoper dat in het pasgeopende filiaal twintig  minuten verderop dezelfde wekker maar 10 euro kost, als introductiecadeautje. U denkt: de helft van de prijs, ik loop twintig mintuten naar die andere winkel.

Maar stel nu dat u een flatscreen gaat kopen van 1000 euro en de verkoper zegt u dat die twintig minuten verder maar 990 euro kost. De kans is groot dat u de schouders ophaalt en 1000 euro betaalt. Dat komt omdat u geen econoom bent, maar een mens.

Richard Thaler is een gedragseconoom. Gedragseconomie is een wetenschap die ergens halfweg de economie en de psychologie ligt. Thaler bouwt economische modellen die rekening houden met uw - en mijn - irrationeel gedrag. Frederik Anseel is ook een gedragseconoom. Hij noemt Misbehaving het beste boek dat hij de voorbije vakantie heeft gelezen.