"En ja, broek naar beneden, piemel bloot en hij was aan het masturberen"

Anoniem

Toen ik twintig jaar was werkte ik mee in Vrouwen tegen Verkrachting, een actiegroep naast de Dolle mina’s in Gent. We maakten affiches en gingen die ’s nachts plakken, zoals op het rolluik van een getrouwde huisarts die vrouwen verkrachtte. Hij woonde in de buurt van de Zwijnaardsesteenweg (in Gent, nvdr).

Een aantal verkrachte vrouwen maakten deel uit van onze werkgroep, maar kozen er toen voor om niet te getuigen. Of ze wilden het niet aangeven. Ze wilden in de anonimiteit meewerken aan de verbetering van de wetgeving rond seksueel geweld en verkrachting. Hun getuigenis bij ons werkte helend en dat was voldoende. Ze hadden er stilaan leren mee leven.

Onze eerste actiedag Vrouwen tegen Seksueel Geweld ging door achter gesloten deuren in Brussel begin jaren tachtig. Een eerste tv-uitzending over Verkrachting volgde, het was een spraakmakende reportage voor de BRT met Paula Semer waaraan wij meewerkten. Met filmfragmenten en het vierkantje 16+.  Er ontplofte een bom. Figuurlijk dan. Anonieme getuigenissen van vrouwen. Filmfragmenten die toen zelfs nog bekeken werden alsof het over 'seks' en niet over macht zou gaan.

Een boerin uit mijn gemeente vroeg toen, na onze documentaire, of ik even tegen haar twintigjarige dochter wou komen spreken omwille van het jarenlange misbruik door een familielid. Zelf amper ouder dan twintig deed ik dat. Ook de dochter heeft het niet aangegeven.

Wij gingen spreken in de politieschool en ook daar kwam met mondjesmaat verandering en onze wetgeving werd later aangepast.

Een boerin uit mijn gemeente vroeg toen, na onze documentaire, of ik even tegen haar twintigjarige dochter wou komen spreken omwille van het jarenlange misbruik door een familielid

Als jonge vrouwen eisten we toen de straat op. Wij mochten ook ’s nachts alleen naar huis gaan zonder dat we moesten lastig gevallen worden. En het was niet omdat we mooi en jong en kortgerokt waren, dat we vroegen om verkracht te worden. De tijden zijn veranderd.

Liften

Ik zou liften niet meer aanraden nu. Als werkstudent deed ik heel vaak autostop. Brussel, Leuven, Kortrijk, Gent, Amsterdam. Eén op drie keren, minimum, werd ik lastiggevallen. Nochtans had ik geleerd om het gesprek naar mij toe te trekken. Ik vroeg altijd van alles aan de chauffeur en vaak werd ik heel netjes afgezet, soms tot voor de deur waar ik moest zijn. Ik voelde de sfeer in de wagen vrij direct aan toen ik instapte en startte een gesprek en maakte bijzondere ontmoetingen mee.

Maar eveneens kreeg ik seksboeken op mijn schoot gesmeten als we afreden op de autostrade, die hij uit zijn koffer tevoorschijn disselde. Mijn directe verontwaardiging, kwaadheid en alerte reactie maakte dat de chauffeur direct stopte als ik riep: “Nu stop je en laat je mij uit de wagen!”. 

Of, die keer als interim, ik liftte van Leuven naar Brugge ’s ochtends heel vroeg. De vrachtwagenchauffeur zette me af aan de poort van het Atheneum waar ik moest werken, ergens in West Vlaanderen. In het terugkeren was het een vertegenwoordiger die in een provinciestadje, rood licht na rood licht, in de file aanschoof. Ik rook precies dat er iets niet zo pluis was en durfde bijna niet links kijken want ik voelde aan dat er iets aan het gebeuren was dat niet zo pluis was. Wellicht was het ondertussen ook al duidelijk dat het gesprek niet zo boterde tussen ons. Aan de derde rode lichten durfde ik toch meer naar links te kijken. En ja, broek naar beneden, piemel bloot en hij was aan het masturberen. Ik schiet in een Vlaamse colère en roep dat hij dààr moet stoppen. Wat hij bruusk deed. Ik spring uit de auto, roepend 'smeerlap' en klets met volle kracht zijn portière toe dat ze bijna uit haar scharnieren schiet.

En ja, broek naar beneden, piemel bloot en hij was aan het masturberen

Ik heb honderden anekdotes. Leuke en veel minder leuke. En ik blijf ervan overtuigd dat ik door de gesprekken die we konden voeren in de wagen, de chauffeur op andere gedachten kon brengen. En ik heb geluk gehad want ik ben nooit in een wagen gestapt waarbij iemand met voorbedachten rade, en met een wapen bijvoorbeeld, van plan was om een autostopster mee te nemen. En ik besef dat ik nooit schrik had. En dat ik controle kon houden over de situatie. Maar niet iedereen kan zo direct en alert en kwaad kortaf reageren dat je meester van de situatie blijft. Slachtoffers worden vaak heel doeltreffend gekozen ook. Ik heb geluk gehad.

Slachtoffers worden vaak heel doeltreffend gekozen ook. Ik heb geluk gehad

Manipulatie

En soms, in een machtspositie, kan het vleiend zijn dat je attenties of complimenten of aandacht krijgt van je werkgever waar je naar opkijkt. En kan je daar even van genieten, omdat het gewoon leuk zou kunnen zijn. Maar in het geval van terugkerend misbruik spreken we over doelgerichte manipulatie. De manipulator die weet hoe hij iemand kan impalmen, hoe hij vertrouwen kan winnen, waardoor je de indruk krijgt dat je mee verantwoordelijk bent in wat er verder gebeurt. Alleen had en heeft het slachtoffer geen plan, nooit. En voelt ze zich misschien mede verantwoordelijk en schuldig. Het “spel” wordt lang vooraf strategisch opgebouwd.

Alleen had en heeft het slachtoffer geen plan, nooit

De strategie wordt haarfijn uitgelegd in de documentaire Nooit meer zwijgen van Bart en Mariska Beckers, waaraan psychiater Peter Adriaenssens en ik meewerkten.

Peignoir

Of, ik ben vijfentwintig en alleen thuis. De bel gaat ’s ochtends om 8u en ik doe de voordeur open, in peignoir, want ik moet niet gaan werken. Een controleur van de elektriciteit moet iets bekijken. Hij controleert en ik vraag nog of hij ook een koffie wil, omdat ik zo opgevoed ben en altijd iets te drinken aanbiedt als iemand binnenkomt. In de hal, vlak aan de voordeur, vóór ik kan opendoen, graait hij mijn peignoir open en ik kan hem nog net een stamp tegen zijn lijf geven waarop hij vertrekt. Ik herinner me er dan altijd bij dat ik roepend reageer. En héél verontwaardigd ben, want dat had ik niet verwacht noch voorspeld. Anders zou je toch nooit meer de deur opendoen zeker als de bel gaat?

Gram halen

Of, ik werk in het restaurant op de Kuyperskaai in Gent. Alle dagen 's middags en soms op feesten in het weekend. Een gerenommeerd restaurant waar veel bedienden uit de omgeving hun dagschotel kwamen eten. Als dienster moest ik altijd, heel netjes in het zwart wit gekleed zijn. Maar ik heb les van Jaap Kruithof, een van de weinige lessen waar ik naartoe ging, en de baas vraagt of ik een banket wil helpen opruimen op maandagnamiddag. Ik vond het wat spijtig, want zou Kruithof missen, en koos dus voor wat extra uren werk.

Aangekomen op het Sint-Annaplein, ik moest meerijden met mijn baas, komen we aan en het banket is bijna volledig opgeruimd. Ondertussen te laat voor de les vraagt hij of we een koffie gaan drinken. "Tja", denk ik, "waarom niet?". Ik vond het vreemd dat hij eigenlijk nogal ver reed voor die koffie, even de autosnelweg op. En we stopten in een baancafé. 'k Vond het nogal donker, en wellicht door een zekere naïviteit die me niet vreemd is, valt mijn spreekwoordelijke frank, dat we in een bar beland zijn. Ik kan nauwelijks geloven wat er gebeurt. Coupe Champagne? "Nee", zeg ik, "een koffie alstublieft". 

Ik werkte er al meer dan een jaar en de patron, een man van zo'n 50 jaar, getrouwd, kon altijd op mij rekenen want ik sprong veel in. Hij begint zeer voorzichtig en stelt me voor dat ik een appartement zou kunnen krijgen van hem. En tegelijk probeert hij me te kussen en te bepotelen - ik blijf afduwen, niet gemakkelijk- maar ik hou het proper, want ik moet nog thuis geraken. Hij zet me terug af in het centrum van Gent. Meer is er niet gebeurd.

En dan begin ik het plaatje te vatten. De vele ruzies tussen hem en zijn vrouw, zij die hem constant controleert, etc.... De redenen werden me duidelijker en duidelijker.

De volgende dag ga ik werken alsof er niets gebeurd is en ik wacht tot de volle servies aan de gang is, met zeker meer dan 60 maaltijden. Ik zie zijn vrouw binnenkomen in het restaurant. Op dat moment trek ik mijn wit schortje uit en begin voor heel het restaurant uit de doeken te doen hoe hij probeerde me mee te sleuren naar een bar en dat hij met zijn oude vieze vettige poten van studenten moet blijven. En ik laat het volle restaurant achter en klap met een ferme duw de deur dicht. Ik ben nooit meer teruggekeerd, noch voor mijn laatste wedde, noch om mijn kleren te recupereren die nog in het kastje lagen.

Hoeveel vrouwen worden niet dagelijks benaderd in de meest diverse situaties die niet direct geleerd hebben om in een 'colère' te schieten als zoiets gebeurd? Van wie ik het leerde, weet ik niet, maar ik weet wel dat niet iedereen zo kan reageren.

Buiten dat de tijden veranderd zijn en dat veel niet meer zo veilig is, is er jammer genoeg op dat vlak niets nieuws onder de zon.

Lees ook: