“Er bestaat wel degelijk een maximale dosis morfine”

Porfessor Guy Hans, coördinator van het pijncentrum en medisch directeur aan het UZA, deelt de ongerustheid. “Het gaat vooral om pijnstillers op basis van morphine, zoals onder meer Fentanyl, Tramadol…Het is niet verwonderlijk dat pijnstillers veel gebruikt worden, want veel mensen hebben pijn. Pijn is wereldwijd klacht nummer één, ook in België, waarom mensen naar de dokter gaan.”

Maar zware pijnstillers werken lang niet even goed bij alle soorten pijn, legt professor Hans uit. Er bestaan namelijk drie soorten pijn: somatische pijn (bijvoorbeeld als je een been breekt of een ontsteking hebt in een spier), viscerale pijn (bijvoorbeeld bij een niercrisis of een galkoliek) en neuropatische of zenuwpijn, zoals bij zona.

Pijnstillers werken lang niet even goed bij die verschillende soorten pijn, vertelt professor Hans. “Zware pijnstillers werken goed bij somatische pijn, maar veel minder goed bij viscerale pijn. Om hetzelfde effect te hebben, heb je een tien keer hogere dosis nodig. En om neuropatische pijn te bestrijden, heb je een honderdmaal hogere dosis nodig.”

Volgens Hans schrijven veel artsen te veel pijnstillers voor omdat ze onvoldoende rekening houden met het type pijn en zetten ze soms te snel de stap naar de opioïden, zonder andere behandelingsmogelijkheden voldoende uitgeprobeerd te hebben. “Zo kom je in de situatie terecht dat de dosis almaar verhoogd moet worden.”
De professor onderschrijft dat patiënten vaak behandeld moeten worden met pijnstillers. “Maar dat moet gebeuren in combinatie met andere medicatie of met andere behandelingen, zonder medicijnen, zodanig dat de dosis van de pijnstiller veel verlaagd kan worden.

Zelfs meer pijn

De CM waarschuwt ervoor dat patiënten verslaafd kunnen raken als ze langdurig zware pijnstillers gebruiken, maar dat is volgens de professor niet het grootste probleem. “Het grootste probleem is dat men denkt dat er geen maximumdosis bestaat van morfine of fentanyl, terwijl dat van paracetamol bijvoorbeeld wel bestaat."

"Als de patiënt een hogere dosis nodig heeft, wordt die vaak ook gewoon verhoogd. Maar er bestaat wel degelijk een maximumdosis van sterke opioïden. Ga je daarover, dan krijg je een toxisch - vergiftigend - effect waardoor je zelfs meer pijn gaat krijgen in plaats van minder pijn.”

Onderwijsprogramma

Om de overconsumptie van zware pijnstillers terug te dringen, is men al op verschillende niveaus bezig om de artsen beter in te lichten. “Daar is men van overheidswege en de universiteiten al druk mee bezig”, weet Hans.

“In samenwerking met het RIZIV is een onderwijsprogramma opgestart, waarin we naar de artsen gaan en hen eerst confronteren met de cijfers en er duiding bij geven. Daaraan koppelen we een aantal richtlijnen over een goed gebruik van de opioïden.”

Herbeluister het gesprek met Guy Hans 

Lees ook: