Extreemlinks en kiezel in schoen van koningshuis: wie is Pablo Hasél, de veroordeelde rapper die Spanje op zijn kop zet?

Pablo Hasél (32) werd als Pablo (of Pau) Rivaldulla i Duró geboren in de Catalaanse stad Lleida, waar hij dinsdagochtend werd gearresteerd in het rectoraatsgebouw van de universiteit. In 2005 debuteerde hij in de Spaanse hiphopscène. Voor zijn artiestennaam Hasél vond hij inspiratie bij een revolutionair personage in een Arabisch kortverhaal.

Hasél komt uit de extreem-linkse, antifascistische beweging en brengt politieke rap, maar ook meer dan dat. De thema's in zijn liedjes variëren van sociale kritiek en antisysteemkritiek tot sentimentele en persoonlijke overpeinzingen en teksten waarin hij met zowat alles en iederen lacht. Maar altijd zijn ze heel direct en gespeend van enig eufemisme. Al zijn nummers heeft hij gratis op het internet verspreid, via websites die gespecialiseerd zijn in rapmuziek. Naast rapsongs schrijven, bracht Hasél ook al verschillende boeken en poëziebundels uit.

Hoewel hij in Catalonië geboren is en zichzelf omschriijft als een republikein, is hij niet zozeer een uitgesproken voorstander van de onafhankelijkheid van Catalonië. Als republikein richt hij zich in de eerste plaats tegen de Spaanse monarchie op zich.

De voorbije tien jaar in Haséls leven lezen als een aaneenschakeling van aanvaringen met justitie. Sinds 2011 is hij al verschillende keren opgepakt en ook veroordeeld wegens verheerlijking van terrorisme.

Maar hij liet zich ook op een andere manier opvallen. In 2014 werd hij opgepakt omdat hij samen met een vijftiental anderen leden van een vermoedelijke extreemrechtse groep had aangevallen. In 2016 werd hij tot zes maanden cel veroordeeld omdat hij een tv-journalist geduwd en beledigd had en afwasmiddel in diens gezicht had gespoten. Ook voor het aanvallen van een getuige in een rechtszaak tegen een politieagent werd hij veroordeeld.

Al die tijd kon hij die verschillende celstraffen ontlopen, tot nu. Eind januari werd hij verzocht om naar de gevangenis te komen, om een straf van 9 maanden uit te zitten wegens verheerlijking van terrorisme en smaad aan het koningshuis, maar hij weigerde en verschanste zich uiteindelijk in de universiteit van Lleida, waar hij dinsdag werd gearresteerd.

Aan de basis van die straf lag onder meer een reeks tweets van een vijftal jaar geleden waarin hij onder andere de Baskische afscheidingsbeweging ETA en de Spaanse gewapende, marxistische groepering GRAPO verheerlijkt, twee bewegingen die door de Europese Unie als terreurorganisaties worden beschouwd maar intussen zijn opgeheven.

Net voor hij gearresteerd werd, herinnerde Hasél zijn volgers op Twitter aan de tweets waarvoor hij veroordeeld werd. "Morgen kan jij aan de beurt zijn", waarschuwde hij nog.

"Erfgenamen van Franco"

Maar hij werd ook veroordeeld voor het nummer "Juan Carlos el Bobón", waarin hij in 2016 korte metten maakte met de voormalige koning Juan Carlos, de vader van de huidige Spaanse koning Felipe VI. Hasél noemt hem in het nummer onder meer een maffiabaas, een vrouwenklopper, een dronkaard en een frequente gebruiker van prostitutie. "El Bobón" is een woordspeling op de achternaam van de koning, Juan Carlos de Borbón, en betekent zoveel als "de imbeciel".

In de videoclip van het nummer toont Hasél ook authentieke beelden van een jonge Juan Carlos die de voormalige Spaanse dictator Francisco Franco verheerlijkt. Hasél richt in het nummer niet alleen zijn pijlen op Juan Carlos, maar op de hele koninklijke familie, die volgens hem barst van de schandalen en erfgenamen van Franco zijn. (Juan Carlos werd op het einde van de dictatuur door Franco als zijn opvolger aangewezen.)

Haséls arrestatie doet het debat over de vrije meningsuiting in Spanje weer in alle hevigheid losbarsten. Het protest begon dinsdagavond in de regio's Catalonië en Valencia, maar breidde zich ook uit naar de hoofdstad Madrid.

In Spanje bestaan verschillende wetten die de vrije meningsuiting aan banden leggen. Smaad aan het koningshuis, smaad aan de grondwet en smaad aan Spanje kunnen er niet door de beugel. Daarnaast is er ook een wet die verheerlijking van terrorisme strafbaar maakt. Spanje is voor die beteugeling van de vrije meningsuiting al meerdere keren veroordeeld door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Ook mensenrechtenorganisatie Amnesty International stelde dat al verschillende keren aan de kaak.

Nieuwe protestgolf?

Hasél vindt dat Spanje geen echte democratie is en krijgt daarvoor bijval van sommige politieke partijen, zoals het radicaal-linkse Podemos, dat deel uitmaakt van de linkse regering van premier Pedro Sánchez en ook al op de "democratische tekortkomingen" in het land wees. Dinsdag bij zijn arrestatie riep Hasél, net voor hij in een politieauto werd geduwd, de pers en zijn aanhangers toe: "Dood aan de fascistische staat!"

De Catalaanse rapper is de voorbije jaren in Spanje uitgegroeid tot een symbool van de vrije meningsuiting. Elke veroordeling maakte hem alleen maar populairder. Zijn arrestatie en het protest ertegen worden gevoeld tot in de politieke machtsbastions in Madrid. Ook de nationale regering komt erdoor onder spanning te staan, waarin de ene coalitiepartner het geweld veroordeelt en de andere Haséls arrestatie.

Een nieuwe protestgolf in verschillende delen van Spanje, na de indignados tien jaar geleden, is niet denkbeeldig. En dat niet alleen in naam van de vrije meningsuiting. In zijn teksten klaagt Hasél ook de toegenomen armoede in Spanje aan. Veel Spaanse jongeren voelen zich ongetwijfeld aangesproken, want de armoede heeft ook hen enorm getroffen. De coronacrisis deed er nog een flinke schep bovenop.

Beluister een gepsprek met hispaniste en antropologe Christiane Stallaert (Universiteit Antwerpen) over de arrestatie van Hasél en het protest ertegen:

Bron: vrtnws.be en De wereld vandaag