"Gaan er bommen op ons hoofd vallen?" Hoe praat je met jongeren over het conflict tussen Rusland en Oekraïne?

Beluister het gesprek met geschiedenisleerkracht Anaïs Maes in 'De Ochtend'

Op het jongerenkanaal nws.nws.nws van VRT NWS verschijnt regelmatig informatie over het conflict tussen Rusland en Oekraïne. Jongeren reageren vaak ongerust en stellen in de reacties vragen als "Is dit het begin van Wereldoorlog 3?" en "Kunnen we worden opgeroepen om mee te vechten?".

In de klas worden ook verrassend veel vragen gesteld, vertelt geschiedenisleerkracht Imran Nawaz op Radio 2 Antwerpen. Hij geeft les op het Heilig Hart van Maria-instituut in 's-Gravenwezel: "Als leraar is die vragen beantwoorden niet altijd gemakkelijk. Je wil de leerlingen geen angst inboezemen, maar je wil het conflict ook niet minimaliseren. Ik probeer dan de situatie zo duidelijk mogelijk uit te leggen en sommige zaken te nuanceren", aldus Nawaz.

"Ik denk dat het conflict voor heel wat volwassenen zelfs ingewikkeld is"

Lerares Anaïs Maes geeft geschiedenis in het vijfde en zesde middelbaar van het Koninklijk Atheneum in Etterbeek en ook haar leerlingen zitten met heel wat vragen: "Ik kreeg gisteren nog de vraag of er binnenkort bommen op ons hoofd gaan vallen", vertelt ze in 'De Ochtend'.

"Er heerst veel angst en onzekerheid over wat er gaande is", aldus Maes. "Ik denk dat het conflict voor heel wat volwassenen zelfs ingewikkeld is, maar toch is duidelijkheid echt wat kinderen en jongeren nu nodig hebben." Fake news over dit conflict doet volgens Maes gelukkig minder de ronde in de klas. "Net omdat dit conflict zo serieus is, zoeken de leerlingen toch betrouwbaardere bronnen op."

Duidelijkheid is echt wat kinderen en jongeren nu nodig hebben.

Jongeren hebben ook kritische vragen over het conflict. "Ik heb zelf leerlingen met Russische roots en zij vragen toch om meer nuance." Ook op nws.nws.nws reageren jongeren met een Russische achtergrond die zich afvragen waarom het nieuws vanuit Rusland anders is dan wat ze in België horen en lezen.

Tips om met kinderen en jongeren te praten over het nieuws

Of kinderen nu wel of geen interesse hebben in het nieuws, allemaal vangen ze er wel iets van op. Bijvoorbeeld door een filmpje op sociale media, via vrienden of gewoon in de klas. Soms kan dat vragen of emoties oproepen.

Kenniscentrum Mediawijs geeft 7 concrete tips om over de actualiteit te praten met kinderen en jongeren.

1. Neem er de tijd voor

Kinderen en jongeren zitten vaak met vragen over het nieuws. Dat is goed: ze zijn geïnteresseerd in wat gebeurt in de wereld. Wuif hun vragen dan ook niet weg, maar geef hen antwoorden op maat van hun leeftijd. Vermijd moeilijke woorden en gebruik woorden ze zelf ook zouden gebruiken.

• Oekraïne: een groot land dat tussen het nog grotere Rusland ligt en de rest van Europa.
• Donbass/de Volksrepublieken/Donetsk en Loegansk: stukken van Oekraïne waar mensen meer Russisch spreken en liever met Rusland willen meedoen, dan met de rest van Oekraïne.
• NATO/NAVO: de afspraak tussen veel Europese landen, Amerika en Canada om elkaar te helpen als een ander land hen aanvalt en de mensen die daarvoor moeten zorgen.

Weet je zelf niet goed hoe het zit? Probeer het dan samen uit te zoeken, of beloof erop terug te komen, nadat je het opgezocht hebt.

2. Hou het bij de grote lijnen

Kinderen en jongeren hebben vooral nood aan duidelijkheid. Een heel uitgebreide uitleg met veel details kan verwarrend zijn. Verlies je daarom niet in details, maar beantwoord elke vraag vooral eerlijk en to the point.

3. Reik goede bronnen aan

Er zullen misschien nog veel vragen volgen over dit thema. Reik daarom enkele goede bronnen aan voor jonge mensen:

Thuis: Jongere kinderen kan je leren kennismaken met een jeugdjournaal als 'Karrewiet', iets oudere jongeren kan je doorverwijzen naar Instagramaccounts als @nws.nws.nws of @watwat_jijweet.

In de klas: Op www.nieuwsindeklas.be vind je heel wat info over nieuws in de klas behandelen. Duidelijke video’s, kan je vinden bij KLAAR.

Kinderen en jongeren krijgen veel informatie binnen via sociale media. Soms wordt er via die weg een filmpje of (nep)nieuws verspreid dat best choquerend kan zijn. Vraag daarom zeker eens wat er op sociale media te zien of te lezen valt over het onderwerp, kijk eventueel samen naar beelden of reacties en schets het bredere plaatje.

Lees verder onder de foto

4. Denk aan je taalgebruik

Vermijd moeilijke woorden en gebruik termen die het kind of de jongere zelf ook zou gebruiken. Denk ook na of je met je woordenschat geen groepen in de samenleving nodeloos aanvalt.

• Het zijn de Russische en andere leiders die kiezen voor een oorlog, niet alle Russen en andere mensen.
• Iets als "vuile Russen" of een andere beledigende term, zorgt alleen maar voor extra haat in de wereld. Vermijd dat.
   

Vind je dit niet eenvoudig? Tik het onderwerp dan eens in op www.watwat.be: hier vind je begrijpelijke informatie over allerlei actuele en maatschappelijke thema’s, op maat van kinderen en jongeren.

5. Luister en stel vragen

Vaak heeft iemand niet per se antwoorden nodig, maar vooral een luisterend oor. Laat het kind of de jongere vertellen wat er in hem of haar omgaat. Stel vragen als “Wat heb je hierover gehoord?” en “Wat doet dat met je?”. Verbeter of vul aan waar nodig. Dat kan al veel helpen om alles even op een rijtje te zetten, het grotere verhaal te begrijpen en emoties een plaats te geven.

In crisissen zoals deze zijn de beelden en berichten vaak te veel, te vaak en te overweldigend, zeker voor kinderen en jongeren. Na je korte en duidelijke uitleg en geruststelling hou je hen er dan beter wat meer van weg.

6. Stel de jongere gerust

Zeker wanneer woorden zoals: "oorlog" en "Europa" vaak samen gebruikt worden kunnen kinderen en jongeren bang, verdrietig of bezorgd worden. Neem dat ernstig. Zeg dat je die gevoelens begrijpt, maar stel hem of haar tegelijk ook gerust. Ervaar je deze emoties zelf ook, dan kan je daar zeker eerlijk over zijn. Probeer je gevoelens wel onder controle te houden tijdens het gesprek en hen niet nog banger te maken.

• Het is niet omdat Oekraïne aan de andere kant van Europa ligt, dat Poetin ook naar België zou komen. Zeker niet. Oekraïne is hier nog heel ver vandaan en België interesseert hem niet.
• En nee, er is bijna geen kans dat er atoomwapens zullen gebruikt worden. Daar zijn Poetin en Biden zelf ook te bang voor.
   

Leer je kind dat het ook altijd met vragen bij awel.be terecht kan.

7. Sluit het gesprek positief af

Eindig het gesprek met een positieve noot. Begin eventueel over iets helemaal anders, zodat het kind of de jongere er niet over blijft malen. Dubbelcheck wel eerst of je alle vragen beantwoord hebt, en laat weten dat je er altijd bent om wat extra uitleg te geven.

Beluister het gesprek met geschiedenisleerkracht Anaïs Maes in 'De Ochtend'

Bron: vrtnws.be, Radio 2 Antwerpen en 'De Ochtend'

Lees ook