Gegijzeld in de kraamkliniek

Een jaar lang reisde Carl Theunis in dienst van Artsen Zonder Grenzen door Congo als Communication Officer. Hij bezocht ziekenhuizen en verzamelde patiëntenverhalen, maar toch kwam hij op een geheel andere manier te weten dat er in veel Congolese ziekenhuizen pas bevallen vrouwen worden vastgehouden. En dat omdat ze hun ziekenhuisfactuur niet kunnen betalen.

Casting

"Ik kreeg op een dag een sms'je van een nummer dat ik niet kende. Iemand sprak mij aan als 'Sara', mijn voorgangster bij Artsen Zonder Grenzen'. De man die mij sms'te vroeg of ik iemand kende met het uiterlijk van een Portugese voetbalmakelaar om in zijn nieuwe langspeelfilm te spelen. Ik heb toen geantwoord "Ik ben Sara niet, maar ik ben wel bereid om mee te doen aan die casting. Dat leek me leuk", vertelt Carl aan de keukentafel bij Koen en Sven.

"Een week later zat ik een biertje te drinken met die filmmaker. Mijn casting trok op niets, maar ik hoorde wel interessante verhalen van die filmregisseur. Hij vertelde me over een documentaire die hij ook gemaakt had. Die documentaire ging over een man die vrijwillig voetbalmascotte was en verder geen job had. Ondertussen zat zijn vrouw vast in het ziekenhuis met hun pasgeboren dochtertje."

Normaal

Carl reageerde verbaasd op het verhaal van de filmmaker en zei dat zo'n praktijken toch tegen de rechten van de mens zijn. Maar de regisseur vertelde Carl dat het vaak voorkwam in Congo en in zijn land als normaal wordt beschouwd.

"Ik ben een jaar lang voor Artsen Zonder Grenzen langs al die ziekenhuizen gegaan, maar dat verhaal heb ik nooit gehoord", zegt Carl. Het wordt door de Congolezen zo normaal bevonden om vrouwen vast te houden, dat er geen aanstoot (meer) wordt aangenomen.. Anderzijds willen ziekenhuizen graag steun ontvangen van organisaties zoals Artsen Zonder Grenzen en zij gaan ook niet te koop lopen met die praktijken.

Niet alleen Congo

Carl was helemaal van zijn sokken geblazen toen hij een aantal vrouwen ontmoette. "In Kinshasa alleen al zitten er honderden vrouwen vast, maar ook in de rest van Congo gebeurt het. Ook in andere landen zoals Kenia en Nigeria worden vrouwen soms vastgehouden en er zijn ook gevallen geregistreerd buiten Afrika, zoals in de Filipijnen", aldus Carl Theunis.

Vrijkopen

Grâce Mbongi is een rijke Congolese vrouw die een organisatie heeft opgericht om vrouwen vrij te kopen. Ze is een succesvolle vrouw die haar eigen lifestylemagazine uitgeeft en ontdekte de praktijken toen ze een artikel schreef over de moeilijkheden om te bevallen in Congo. Ook voor haar was het een schok om te ontdekken dat ziekenhuizen vrouwen gijzelen in het ziekenhuis. Door het organiseren van events en marsen zamelt ze geld in dat ze gebruikt om gegijzelde vrouwen vrij te kopen. Ook Carl kocht een vrouw vrij, geeft hij heel bescheiden toe.

Verder ijvert Mbongi voor een wet die bevallingen in Congo volledig gratis zou maken, "maar dan zullen de ziekenhuizen waarschijnlijk wel andere manieren vinden om geld aan te rekenen", zegt Theunis daarover.

Een normale bevalling is nochtans niet zo duur in Congo. Voor ongeveer 30 dollar (zo'n 27 euro) kun je probleemloos je baby ter wereld brengen. Maar als je bevalling niet probleemloos verloopt en je nood hebt aan een keizersnede, andere operatie, een arts en medicatie, dan loopt de prijs van de bevalling algauw op tot 300 tot 350 dollar. Dat is voor veel moeders onoverkomelijk als je weet dat een gezinsoofd gemiddeld 90 dollar per maand verdient in Congo.

Buitenwandelen?

Er is nochtans geen enkele wet in Congo die toestaat dat vrouwen er worden gegijzeld. Kunnen vrouwen dan niet gewoon buitenwandelen? Nee, want veelal hebben ziekenhuizen dan geen echte operatielamp of scanner, ze beschikken wel over een machine aan de ingang van het ziekenhuis waar je duim gescand moet worden vooraleer je buiten kan wandelen. Of kleinere ziekenhuizen hebben een bewaker die vrouwen tegenhoudt die zouden proberen te ontsnappen.

Maar als er geen geld is, dan is er toch geen geld? "Een steen kan je niet stropen", zegt Koen Fillet daarover. "Nee, dat is waar", beaamt Carl Theunis, "maar er zijn ook andere manieren om te betalen... Sommige vrouwen bieden hun lichaam aan om te betalen..."