"Grote baas Google was de Murdoch van Obama en Steve Jobs de ultieme namaakhippie”

In zijn boek 'Ontzielde wereld' heeft Franklin Foer het over GAFA: Google, Apple, Facebook en Amazon, want die vier grote technologiebedrijven vormen volgens hem een existentiële bedreiging. “In Europa vinden we al langer dat die bedrijven bijzonder groot zijn. Dat ze veel macht hebben, veel over ons leven te zeggen hebben en weinig belastingen betalen”, verduidelijkt Dominique Deckmyn, journalist bij De Standaard. 

Namaakhippies

“Hoe komt het dat die vier bedrijven zo groot zijn geworden?”, vraagt Foer zich af. Zijn antwoord begint in de jaren zestig. “Silicon Valley, waar de grote technologiebedrijven – hoewel Amazon niet helemaal – gevestigd zijn, ligt niet toevallig onder San Francisco”, vat Deckmyn het samen. “De hippiebeweging zwermde uit in de vallei en zaaide er communes. Daar lag ook de universiteit waar veel technologen zaten.”

De ideeën van peace en love, basisdemocratie, toegang tot kennis voor iedereen werden er zo verspreid en beïnvloedden mensen als Steve Jobs. “Die was eigenlijk de ultieme namaakhippie. Hij had een guru en trok naar India, maar toen hij terugkeerde, zette hij die ideeën op kapitalistische manier aan het werk. Dat zie je nu nog in Silicon Valley.”

Steve Jobs was eigenlijk de ultieme namaakhippie. Hij zette die ideeën op kapitalistische manier aan het werk.

Zo groeiden de ultra-democratische ideeën van de sixties uit tot monopolies. “Want als je iedereen kan of wil bereiken, moet iedereen op hetzelfde netwerk zitten, zoals Facebook”, verduidelijkt Deckmyn. “Iemand als Zuckerberg is eigenlijk een idealist. Die lijkt wel te geloven wat hij zegt, dat hij wil dat iedereen met elkaar kan praten en zo elkaar beter zal verstaan.”

Echoënde meningen

Maar, weet Deckmyn, we weten al langer dat daar serieuze consequenties aan vasthangen. “We kennen al langer het effectief van ‘The filter bubble” (naar een ander en ouder boek van Eli Pariser): Facebook en Google willen leren wat we willen om meer aan te bieden wat we willen. Voor je het weet zit je enkel nog in die kleine cirkel en horen we enkel nog onze eigen mening eeuwig verder echoën.”

Wat is er dan nieuw aan het boek van Foer? “Tot vorig jaar was het een theoretische vaststelling, maar plots heb je ook Trump die verkozen wordt en schiet men wakker.” Daardoor worden meer vragen gesteld over de macht van grote technologiebedrijven en volgt kritiek. Facebook, Twitter en Google worden volgende week zelfs ter verantwoording geroepen in het Amerikaanse Congres. Die wil weten hoe Russische propagandaberichten opdoken bij Facebook, Twitter en Google.

Media die geen media zijn

"Bijna niemand heeft gemerkt dat hetzelfde in de andere richting gebeurde bij de herverkiezing van Obama", weet Deckmyn. "De vroegere grote baas van Google, Eric Schmidt, zat in de kringen van Obama en kon mee beslissen hoe online media werden uitgespeeld. Die gaven Obama een voorkeursbehandeling. Na zijn verkiezing zat ook Google in het Witte Huis: ex-werknemers gingen aan de slag als staf van Obama.”

Bijna niemand heeft gemerkt dat hetzelfde in de andere richting gebeurde bij de herverkiezing van Obama. Na zijn verkiezing zat ook Google in het Witte Huis: ex-werknemers gingen aan de slag als staf van Obama.

Maar Google en Facebook maken geen eigen media en ontsnappen daarom aan de strenge regels waar mediabedrijven aan moeten voldoen. “Het algoritme dat nieuwsberichten selecteert, geeft de indruk van objectiviteit.” Terwijl, zo zegt Deckmyn, “ook Facebook en Google redactionele beslissingen maken.”

“Ze functioneren dus wel als media. De grote baas van Google, was een beetje de Murdoch van Obama”, aldus Deckmyn. Zolang ze dus niet als media worden gereguleerd, levert hen dat heel wat macht op.

Uitzending gemist? Herbeluister de hele uitzending hier.