Het jaar van gevaarlijke illusies

Wat kan je nog over 2016 schrijven dat niet gezegd is? Alle klachtzangen zijn al gezongen, alle relativerende geluiden zijn al gehoord, en bovendien hoopt iedereen op verbetering of houdt iedereen zijn hart vast. Maar de feiten blijven de feiten, en de dynamieken die in het spel zijn blijven zich ook voltrekken. Een kalender is niet meer dan een conventie, een soort indeling dat we maken om beter te kunnen communiceren en om allerlei zaken af te bakenen. Maar de werkelijkheid beweegt op basis van krachten die geen rekening houden met onze conventies en onze kalenders.

Vanuit het perspectief van een Europeaan is de globalisering een moment van achteruitgang. 

2016, net zoals 2015 en ook 2017 zijn jaren die een onderdeel zijn van een tijdperk: dat van de globalisering en van de erosie van de structuren van de moderniteit. Dat gaat gepaard met conflict, met vervaging van identiteiten, met vervreemding, met onstabiliteit. Vanuit het perspectief van een Chinees valt het allemaal best mee, de zaken gaan vooruit. Vanuit het perspectief van een Afrikaan of een Indiër is er minder evolutie dan bij de Chinees, maar ook minder doodbedreigende armoede dan ervoor. Vanuit het perspectief van een Europeaan is de globalisering een moment van achteruitgang. Het is natuurlijk een overdreven gevoel maar het berust wel op het feit dat Europa en het Westen in het algemeen hun privileges zien verliezen met de globalisering.

 Dat af en toe wat geweld en conflict nu Europa bereikt is gewoon omdat Europa een onderdeel van de wereld is geworden

De absolute dominante positie van het Westen in de wereld is niet meer. Dat voelt aan als een ondergang terwijl het alleen maar een normalisatie van verhoudingen die nog ver van voltooid is. Voor de meeste mensen op deze planeet is het juist de vorige situatie die abnormaal was. De pre-globalisering tijdperk was de echte ramp. Dat af en toe wat geweld en conflict nu Europa bereikt is gewoon omdat Europa een onderdeel van de wereld is geworden. Niet een metropool, niet een overheerser, maar gewoon een onderdeel.

De Brexiters en Trump proberen de globalisering buiten te houden door protectionisme en nationalisme en xenofobie.

De voorspelbare reactie is natuurlijk dat velen zich zullen hechten aan de privileges die ze hebben en zullen proberen de globalisering buiten te houden door protectionisme en nationalisme en xenofobie. Dat proberen de Brexiters en dat zal Trump proberen. Maar het zal blijken dat ze niet meer dan stuiptrekkingen zijn van bepaalde elites die te zwak zijn om mondiaal te concurreren. Een betere aanpak is mee met de stroming zwemmen en niet ertegen. Dan zijn de kansen van overleving groter.

2017 zal waarschijnlijk het jaar zijn waarin de stuiptrekkingen zo hevig zullen zijn, dat sommigen de illusies zullen hebben dat ze een teken zijn van een herleving en niet van iets die aan het sterven is.

Men moet beseffen dat de globalisering niet achteruit maar vooruit zal gaan en dat het best is om het beter te organiseren en te structureren. En dat zal niet lukken door zich te hechten aan de overblijfsels van een andere tijdperk, maar door de juiste inzichten te hebben, de juiste verhalen te vertellen en de juiste structurele ingrepen te doen. 2017 zal waarschijnlijk niet het jaar zijn waarin mensen dat beseffen. 2017 zal waarschijnlijk het jaar zijn waarin de stuiptrekkingen zo hevig zullen zijn dat sommigen de illusies zullen hebben dat ze een teken zijn van een herleving en niet van iets dat aan het sterven is.

2017 wordt het jaar van gevaarlijke illusies.  

Dyab Abou Jahjah