Het tragische leven van castraatzangers: “75 procent van de ingrepen liep dodelijk af”

Mannen die als kind gecastreerd worden en met hun hoge stem zingen als een nachtegaal, dat is een castraat. Toch is men niet begonnen met castratie om te schitteren in de muziekwereld. “Slaven werden gecastreerd omdat ze zo van de vrouwen zouden blijven”, begint Daan Esch zijn verhaal. “Toen men na verloop van tijd merkte dat sommigen onder hen ook heel bijzonder konden zingen en gigantische lof oogstten wilden vele ouders hun kind castreren.”

En dat deden ze in de meeste gevallen gewoon zelf. “Het is zoals voetballers vandaag. Kinderen die opgroeiden in de goot konden opeens gigantische gages verdienen als operaster. Het was een vorm van sociale promotie, maar hield ook een enorm risico in”, zegt Esch. “75 procent van de ingrepen in de 16de en 17de eeuw liep immers dodelijk af.”

Enorm volume

Lichamelijk had een castratie heel wat gevolgen. “Omdat de zaadleiders werden afgesneden werd ook de testosterontoevoer gestopt en kregen de mannen geen adamsappel. Tegelijkertijd blijft het lichaam wel kraakbeen aanmaken waardoor de castraten een ontzettende grote borstkas kregen. Je krijgt dus man met de stem van een jongetje, maar met een gigantische longinhoud en een enorm volume.”

In de 18de eeuw werden in Italië 4000 jongens per jaar gecastreerd

De castraten waren de Hollywoodsterren van hun tijd. Ze werden overladen met geld en waren graag geziene gasten in de Europese hofhouding. Een castratie alleen was echter niet genoeg voor een rijke carrière, je moest ook muzikaal talent hebben en de kans op een doorbraak was heel klein. “Na veel opzoekingswerk heb ik honderd verschillende castraten gevonden. Op driehonderd jaar is dat zeer weinig, zeker als weet dat er tijdens de hoogdagen in de 18de eeuw 4000 jongetjes per jaar werden gecastreerd in Italië”, aldus Esch.

Francesco Tosi, een van de beste castraten aller tijden, raadde het iedereen af zich te laten castreren

Officieel was castratie verboden, maar in Italië gebeurde het aan de lopende band. Iedereen die geen muzikale carrière uitbouwde werd met de nek aangekeken en zelfs diegenen die het maakten waren vaak niet gelukkig. “Veel castraten smeten zich dan maar op de pedagogie en gaven zanglessen”, legt Esch uit. “Francesco Tosi, een van de beste castraten aller tijden, raadde het iedereen af zich te laten bewerken. Dat zegt toch veel.”

Van die honderden jaren dat er castraten de muziekscène sierden, werd er slechts eentje opgenomen. Die opname dateert uit 1904, maar is volgens Esch van een castraat die niet kon tippen aan de grootmeesters. Van Francesco Tosi en anderen werd niets opgenomen, simpelweg omdat er nog geen apparatuur voor bestond.

Interne keuken kan je hier herbeluisteren.