Radio 1 Boekenfeest
Chris De Stoop en Peter Vermeersch over 'hun' roofmoord: "Het waren andere feiten, maar dezelfde nachtmerrie"
ma 2 nov. - 2:31
In 2014 wordt de oom van auteur Chris De Stoop op gruwelijke manier vermoord. Nadat een aantal jongeren te horen kregen, dat de oude man veel geld in zijn woning had liggen, tergen ze hem een week lang. Uiteindelijk steken ze de boerderij waarin 'oom Daniel' woont in brand, om hun sporen uit te wissen. Maar de bende schept op over wat ze gedaan hebben en over het vele geld dat ze gevonden hebben. Ze worden opgepakt en vijf jaar later ook veroordeeld voor roofmoord. Auteur Chris De Stoop stelde zich als enige van de familie burgerlijke partij tijdens de assisenzaak, zonder advocaat. De Stoop schreef een boek over de hele affaire, 'Het boek Daniel'.
Een week lang was die kleine jeugdbende heer en meester op zijn erf
In 2016 vindt in het grote justitiepaleis van Brussel een andere assisenzaak plaats. Een 79-jarige dame werd vier jaar eerder overmeesterd door een aantal jongemannen en overleefde hun doorkomst niet. Hoogleraar en auteur Peter Vermeersch wordt opgeroepen als jurylid in de assisenzaak. Ook Vandermeersch besluit om zijn ervaringen neer te schrijven, wat resulteert in 'Aantekeningen bij een moord'.
Bewondering
Op het Boekenfeest in de Antwerpse Expo uit Vermeersch zijn bewondering voor het boek van Chris De Stoop: "Het is echt journalistiek en met zo'n precieze stem genoteerd. Dat is bewonderenswaardig, zeker als het om zo'n materie gaat", vertelt hij aan Ruth Joos en Lieven Van Gils.
Maar de zaak waarin hij moest mee beslissen over schuld of onschuld, is ook aan zijn ribben blijven kleven: "Het zijn andere feiten, maar het is dezelfde nachtmerrie", zo vertelt hij over de parallellen tussen de twee gebeurtenissen en boeken.
Heilzaam effect
De Stoop vertelt dat de assisenzaak een heilzaam effect heeft gehad op zijn familie, al hebben ze wel vijf jaar moeten wachten op het proces. "Het was een mooie reconstructie, maar omdat het vijf jaar duurde vooraleer de zaak tot een proces kwam, konden de 85 getuigen én de daders zich nog nauwelijks herinneren wat er gebeurd was", aldus Chris De Stoop.
Je zit als twaalf maskers te kijken naar het hele gegeven en dat geeft toch een gevoel van onvoldaanheid
Wat Chris De Stoop zeer frappant vond, is dat er in het hele dossier van de moord op zijn oom geen enkele foto van zijn oom Daniel terug te vinden is. "Dat was dan ook mijn rol als burgerlijke partij: oom Daniel een gezicht geven. Je moet bij een jury kunnen overbrengen hoe vreselijk het is, wat er gebeurd is en dat is moeilijk, omdat mijn oom zolang als een kluizenaar heeft geleefd, maar ik denk toch dat ik daarin geslaagd ben, zowel bij de jury als nu bij mijn lezers."
Vermeersch beaamt dat je als jurylid nogal in een eng keurslijf zit: "Je zit als twaalf maskers te kijken naar het hele gegeven en dat geeft toch een gevoel van onvoldaanheid."
Na het proces
Hoewel Chris De Stoop het proces ervaren heeft als "een mooie reconstructie" blijft hij toch met vragen zitten, want tijdens het proces zeiden de daders bijna niets. "Sorry meneer De Stoop. Sorry." Daarmee moest de auteur het doen.
Na het proces schrijft een van de daders een brief aan Chris en uiteindelijk heeft de auteur met drie van de zes daders een gesprek gehad. "Ik had dat nodig om ook hun kant van het verhaal te horen, in de hoop om het verhaal positief af te sluiten", vertelt De Stoop.
Hoewel hij met daverende benen de gesprekken aanging, is Chris heel positief dat de daders openstonden voor een gesprek met hem: "Dat getuigde van enige moed, al ontbreekt het hen wel aan schuldinzicht. Ze blijven zeggen dat ze de strafmaat aanvaarden, maar hun veroordeling niet. Volgens hen pleegden ze alleen een diefstal met geweld, maar het arrest was duidelijk: ze waren daar met de bedoeling te doden."
Moraliteit
Ook Peter Vermeersch snapt dat een einde van een proces niet per definitie een einde is. "Tijdens het proces van de moord op de bejaarde vrouw kwam haar 85-jarige broer getuigen, een moraliteitsgetuige", begint Vermeersch.
"Tijdens zijn getuigenis over hoe zijn zus was, vroeg een van de daders het woord en sprek een spijtbetuiging uit, maar de broer zei toen 'dat de jongeman daar maar eerder aan had moeten denken'".De twee partijen keken elkaar toen even in de ogen en ik zag dat ze elkaar een verhaal hadden te vertellen, daar in die stilte van dat moment. Ik had het proces willen stilleggen om hen even apart met elkaar te kunnen laten praten, maar zo werkt het natuurlijk niet", gaat Peter Vermeersch verder.
Herstelrecht
Zowel Chris De Stoop als Peter Vermeersch vinden het zogenaamde 'herstelrecht' belangrijk."Na het assisenproces ben ik op zoek gegaan naar wat er gebeurt met de daders na zo'n proces. En toen kwam ik bij de organisatie 'Moderator' terecht. Daar kunnen slachtoffers en daders gratis en met begeleiding met elkaar in dialoog gaan."
Vermeersch ging praten met mensen die in gesprek gegaan zijn met daders van misdrijven, maar ook met daders van bepaalde feiten. "Een rechtszaak gaat over de wet en over welke wet overtreden is. Herstelrecht is iets anders, dat brengt andere informatie en werkt helend", vertelt Peter Vermeersch.
Chris De Stoop beaamt het belang van herstelrecht: "In alle nuances begin je de moordmachine toch als mens te zien, ook al hebben zij oom Daniel volledig ontmenselijkt. Maar dat herstelproces is louterend, ook al ben ik nog niet helemaal klaar met de 'hermenselijking'".
