De Wereld Vandaag
Het woord 'robot' is precies 100 jaar oud
wo 22 jan. - 9:34
Karel Capek schreef in 1920 het toneelstuk R.U.R. (Rossum's Universele Robots). De robots in dat stuk zijn niet echt machines, maar mensachtige wezens die uit een chemische substantie worden gevormd.
In het stuk ontdekt een wetenschapper een enzyme waarmee hij nieuw leven kan scheppen. Daar maakt hij creaturen mee. De neef van die wetenschapper wil geld verdienen met de uitvinding. Hij sluit zijn oom op en begint een fabriek met kweekvaten om die organismen te maken. Dat zijn dan de robots. Die robots worden wereldwijd ingezet in fabrieken, kantoren en in het leger. Ze zijn goedkoop in aanschaf en onderhoud en doen alles wat ze gevraagd wordt.
De mens maakt iets van niet-levende materie tot levende materie en het ontsnapt aan zijn controle.
"Het verhaal heeft hetzelfde uitgangspunt als "Frankenstein" van Mary Shelley, dat een eeuw ouder is", zegt Dimokritos Kavadias, docent politieke wetenschappen aan de VUB en liefhebber van science fiction in 'De Wereld Vandaag'. "De mens maakt iets van niet-levende materie tot levende materie en het ontsnapt aan zijn controle."
"Ook in het toneelstuk R.U.R. loopt het grondig fout. Alle mensen worden uitgeroeid, behalve ééntje, een ingenieur die met zijn handen werkt, net zoals de robots. Hij wordt gespaard. Op het einde weten we niet goed of die robots zich nog gaan kunnen voortplanten of niet."
"In het toneelstuk verweeft Capek een aantal thema's, zoals de angst voor de wetenschap die gecommercialiseerd wordt en totaal ontspoort. Die robots beginnen gevoelens te ontwikkelen en gedragen zich meer en meer als mensen, waardoor de mens geen functie meer heeft in de wereld."
Artificiële intelligentie
Het verhaal blijft actueel. "Vandaag zitten we met dezelfde hoop en angsten rond artificiële intelligentie (AI). Daarbij leert een machine op basis van algoritmes om zelfstandig beslissingen te nemen. Enerzijds laat artificiële intelligentie ons toe om taken te vergemakkelijken. Het laat bijvoorbeeld rechters toe om zaken te beslechten op basis van heel veel data. Maar anderzijds schuilt er ook een gevaar in. Het biedt bijvoorbeeld de mogelijkheid om een drone zelfstandig te laten beslissen om een raket af te vuren of niet", zegt Kavadias.
Beluister het integrale gesprek met Dimokritos Kavadias in 'De Wereld Vandaag' via Radio 1 Select (Je hoort er de meest recente fragmenten van Radio 1)
Bron: vrtnws.be en 'De Wereld Vandaag'
