"Het zuiden is onze swingstate"

Het noorden van Nederland stemt anders dan het zuiden, legt electoraal geograaf Josse de Voogd (Radboud Universiteit Nijmegen) uit: een scheidslijn die teruggaat tot de periode van de Tachtigjarige Oorlog. Het zuiden van Nederland werd toen bezet door de Spanjaarden en is altijd katholiek gebleven, terwijl het noorden grotendeels protestants werd. De katholieken in het zuiden zijn lange tijd een soort tweederangsburgers gebleven, legt De Voogd uit, en dat sentiment speelt nog altijd mee. Tot diep in de 20ste eeuw werd daar vooral op een katholieke partij gestemd. Maar vanaf de jaren '70 is het gebied razendsnel ontkerkelijkt.

De kiezers in het zuiden zijn wispelturiger en veel minder partijtrouw. In het noorden zijn de verkiezingsuitslagen veel stabieler.

En dat vertaalt zich ook in de partijen waarop gestemd wordt: populistische partijen als SP en PVV doen het beter over het algmeen beter in armere gebieden in heel Nederland, maar in het zuiden scoren ze in zowat alle gemeenten beter dan gemiddeld.

Het zuiden is onze swingstate: ons Florida of Ohio. Daar wordt bepaald welke partij de grootste wordt.  

Het CDA bijvoorbeeld heeft een protestantse lijsttrekker: niet dat de kiezers in het zuiden er nog wakker van liggen of die naar de kerk gaat of niet, maar of je uit het zuiden komt of niet, dat kan wel het verschil maken.

Meer nog: er zijn gemeenten die heel goed de totale uitslag weergeven. Etten-Leur bijvoorbeeld, is een weinig bijzonder stadje in Brabant, in de buurt van Breda, maar De Voogd voorspelt dat de uitslag daar héél dicht bij de landelijke resultaten zal liggen.

De Voogd heeft ook heel Nederland rondgefietst, en daar een goed beeld aan overgehouden over hoe je kunt zien welk gebied op welke partij stemt.

Waar Groen-links gestemd wordt, zie je veel bakfietsen en boekenkasten. In PVV-wijken betegelen de mensen hun tuin helemaal, en hebben ze veel vaker rolluiken.

Maar wie nu effectief de grootste partij wordt, dat wordt afwachten tot woensdag.