Hoe de oorlog in Oekraïne nauw verweven is met godsdienst: "Poetin en Kirill dromen van groot Russisch-orthodox rijk"

Beluister het gesprek met Anne Vandenhoeck in 'De Ochtend' via Radio 1 Select

De Russische patriarch Kirill, het hoofd van de Russische-orthodoxe kerk, veroorzaakte onlangs nog ophef met een speech waarin hij gay-pride-optochten als oorzaak aanhaalde van de Russische invasie in Oekraïne. Dat mag misschien wat overdreven zijn - Poetin ziet het veel breder en wil vooral dat Oekraïne niet verder aansluit bij het Westen en geen lid zou worden van de westerse militaire NAVO-alliantie - maar het toont wel de verwevenheid aan van het conflict met de Russisch-orthodoxe kerk.

Anne Vandenhoeck, professor Theologie aan de KU Leuven, noemt Kirill in 'De Ochtend' "toch wel extreem politiek gericht" als religieus leider.

"In de kathedraal van Moskou heeft hij eind februari gebeden dat God de Russische kerk moge beschermen waartoe Rusland, Wit-Rusland en Oekraïne en andere volkeren behoren. Hij verwees voor de inval naar de pseudo-waarden van het Westen en naar de gay pride."

De 75-jarige Kirill is geen onbesproken figuur, weet Vandenhoeck. Hij is er op uit om een groot Russisch-orthodox rijk te hebben, een droom die hij deelt met Poetin en waar godsdienst en politiek samenkomen. "De twee delen die bijna-obsessie voor een groot Russisch rijk, Kirill vanuit godsdienstige motieven en Poetin vanuit politieke motieven."

Maar Oekraïne maakt nu net een belangrijk deel uit van dat "groot Russisch rijk", en wordt door de Russisch-ortodoxe kerk beschouwd als de bakermat van het Slavische christendom. In de tiende eeuw is het vanuit Oekraïne verspreid naar de omliggende streken.

"Ik denk dat dat zowel voor Poetin als voor Kirill heel belangrijk is, en de relatie tussen die twee is vrij hecht. Kirill gebruikt de politieke en financiële steun van Poetin om de samenleving te beïnvloeden en Poetin ziet de orthodoxe kerk als een natuurlijke partner. Maar vergis je niet: Poetin ziet Kirill vooral als een soort minister van Religieuze Zaken die moet gehoorzamen," denkt Vandenhoeck.

Keert de situatie zich tegen Kirill?

Vandenhoeck betreurt de hele situatie: "Het christelijk geloof wordt gebruikt om oorlog en geweld te rechtvaardigen. Het christendom wordt hier duidelijk misbruikt. Het heeft maar één legitieme droom, en dat is niet de droom van een groot Russisch rijk, maar de droom van vrede voor alle mensen."

Toch is het intussen aan het veranderen: "In Oekraine heeft zelfs de Russisch-orthodoxe kerk nu opgeroepen tot een nationalistische weerstand tegen de invasie. Dus de eigen kerk van Kirill komt toch meer in opstand omdat er een schril contrast is tussen het geweld op het terrein en het christendom."

Beluister het gesprek met Anne Vandenhoeck in 'De Ochtend' via Radio 1 Select

Bron: vrtnws.be en 'De Ochtend'

Lees ook