De Wereld van Sofie
Hoe verstoort fictie ons beeld van de realiteit?
di 17 sep. - 8:42
Anne Groenen en Elke Emmers zijn criminologen aan de KULeuven, zij zien dat hun nieuwe studenten vaak een vertekend beeld hebben van de job van criminoloog. Wat ze willen is wat ze gezien hebben op tv. Wat ze krijgen is iets gans anders. En dus zijn ze dolgelukkig met de reeks Mindhunter op Netflix, die eindelijk redelijk accuraat haar werk in beeld brengt. Brecht Devoldere ging met hen tv kijken.
We denken dat seriemoordenaars enge mannetjes zijn in donkere kamers vol foto's van hun volgende slachtoffer, omdat we dat al zo vaak zo gezien hebben, maar de realiteit toont iets helemaal anders. We denken ook dat verkrachtingen altijd gepaard gaan met luid ‘nee nee stop!’-geschreeuw in een donker steegje om middernacht. Maar ook dat is een verkeerd beeld. Daar hadden we het vorig seizoen over met André de Zutter. Hij is rechtspsycholoog en criminoloog en hij ontwikkelde een tool, waarmee agenten een valse verkrachtingsaangifte kunnen onderscheiden van een echte. Want die valse aangiftes zijn vaak geïnspireerd door films.
Romantische komedies hebben zo ook al wel wat slachtoffers gemaakt. Mensen die, omdat ze Hugh Grant al eens met een bos rozen door Londen zagen struinen, geloven dat het dat is wat liefde is. En dus in het ware leven al eens teleurgesteld worden door hun vaste partners, omdat die niet met de grote gebaren hun liefde komen verklaren. De zussen Bijnens hebben dat probleem. Zij keken vroeger zo veel en zo enthousiast romantische komedies dat hun beeld van de liefde niet helemaal realistisch meer was.
Dit foute beeld van de realiteit is in de meeste gevallen onschadelijk, maar het kan ook venijnig zijn. Neem het beeld van de vrouw dat geschetst wordt in fictiereeksen. Aan de universiteit van San Diego hebben ze een studie gedaan naar de Hollywoodfilms van vorig jaar. Amper 35% van de films gemaakt in 2018 hebben tien of meer vrouwelijke personages die aan het woord komen. 82% van de films hebben tien of meer mannen die aan het woord komen. Sofie Van Bauwel, genderexperte aan de UGent vertelt hoe schadelijk dit scheefgetrokken beeld is.
Fictie geeft ons dus een verkeerd beeld van criminelen, van verkrachtingen, van liefde, van vrouwen... Maar dan hebben we het nog niet gehad over de dingen die fictie ons niet toont. Ward Bogaert over de dingen die we zelden tot nooit te zien krijgen in fictie. Waarom gaan de personages uit Thuis nooit naar het toilet , bijvoorbeeld?
Ook muzikanten durven ons nogal eens wat opspelden. De hoeveelheid flagrante leugens die in songs verteld wordt, is ontstellend. Gelukkig zijn er Jelle Goossens en Robin Broos, zij controleren in Belpop Control bekende Belgische hits op hun waarheidsgehalte.
