"IJdelheid is een gebrek aan trots"

Beste luisteraar, het gebeurt weleens dat ik in een dag- of weekblad een interview met een Bekende Vlaming zie staan van wie ik nog nooit gehoord heb - ik kijk wellicht naar de verkeerde tv-programma's. Voor de rest valt me vooral op hoe vaak tv-bekendheden in interviews gevraagd wordt of ze ijdel zijn. En doorgaans geeft de geïnterviewde het ruiterlijk toe: welja, ik ben ijdel.

Dat antwoord, luisteraar, verdient ons diepste respect, onderschat zo'n bekentenis niet, ze vergt moed. Immers ijdelheid wekt spotlust op, ijdeltuiten zijn belachelijk. Om nog te zwijgen van het snoeiharde oordeel van onze moeder de Heilige Kerk: volgens haar is ijdelheid een van de zeven hoofdzonden, en zelfs de bron van alle hoofdzonden. Alle kwaad in de wereld en daarbuiten volgt uit die ene ondeugd, waarvan de meeste BV's dus zeggen: ja hoor, ik beken. Nu kun je er vergif op innemen dat zo'n geïnterviewde daar te zijner verdediging aan toevoegt dat iedereen die voor zijn beroep op het scherm komt, ijdel is. En dat collega's die dat ontkennen, hypocriet zijn. En ja, aangezien ook ik me zo min of meer een eeuw geleden met mijn dwaze kop decennialang op de buis heb vertoond, denk ik spontaan: die heeft het over mij.

Welnu, ik ben niet ijdel, nooit geweest. Ik wil wel bekennen dat ik trots ben. Dat is hetzelfde, zegt u? Niet helemaal. Als je ijdel bent, vind je jezelf heel biezonder, denk je dat ook de anderen je fantastisch vinden, en wil je dat die anderen dat uitdrukkelijk laten weten, je wil geprezen worden. Een trots persoon is ook zelfbewust, maar heeft geen behoefte aan andermans lof. De Vlaamse dichter Leonard Nolens heeft de twee termen voorgoed geijkt met zijn uitspraak: IJdelheid is een gebrek aan trots. Maar terwijl ik u deze wijsheid aan het inlepelen ben, bekruipt me de twijfel. Misschien is het verschil toch minder groot dan ik wil geloven: de trotsaard heeft evenveel behoefte aan schouderklopjes, hij is alleen te hovaardig om het te tonen. Je zou de uitspraak van Nolens dus ook kunnen omkeren: Trots is verdrongen ijdelheid.

Ja zeg, ben ik hier zo'n beetje bezig u mijn ziel bloot te leggen, dat was niet de bedoeling. Trouwens, ijdelheid of trots, iets zegt me, luisteraar, dat ook u er niet helemaal immuun voor bent. Ik vermoed dat uiteíndelijk niemand ontsnapt aan enige milde vorm van eigendunk. Wie? Moeder Theresa? Dacht u?