Ga naar hoofdinhoud

Luister Live

Programma's

Select

Podcasts

Alles begint bij luisteren

Radio 1 Sessies

album van de week

classic album van de week

ontbreekwoordenboek

De Wereld Vandaag

"Komt er een Derde Wereldoorlog?": al je vragen over de oorlog tussen Rusland en Oekraïne beantwoord

vr 25 feb. - 6:17

Waarom doet Poetin dit? Welke kernwapens heeft Rusland? Ruslandkenner Jan Balliauw en Wim Coudenys, professor Russische Geschiedenis en Cultuur aan de KU Leuven, beantwoordden jouw vragen in 'De Wereld Vandaag'.
Oorlog Rusland-Oekraïne

Beluister het gesprek met Jan Balliauw en Wim Coudenys in 'De Wereld Vandaag' via Radio 1 Select

Waarom doet Vladimir Poetin deze inval?

Wat Poetin nu probeert recht te zetten, is iets wat hem al lang dwarszit. Oekraïne was een eerste punt van frictie tussen Rusland en het Westen in 2004 toen de Oranjerevolutie koos voor een Westerse benadering en koos voor de NAVO en EU.

In 2008 kwam de belofte van de NAVO dat Oekraïne ooit lid zou kunnen worden van de NAVO. Veertien jaar geleden was Poetin daar al tegen en sprak hij van "een rode lijn als dat zou gebeuren". In zijn speech van maandag hoor je hoe emotioneel hij reageert en hij wil die situatie rechtzetten voor hij zal aftreden. Hij zal vermoed hebben dat de sterren goed stonden nu. Rusland staat sterk met een gemoderniseerde krijgsmacht terwijl het Westen zwakheden vertoont: de Amerikaanse president Biden staat onder druk, de Duitse bondskanselier Merkel die weg is en haar opvolger die nog maar net gestart is, de Franse president Macron die voor een herverkiezing staat, het Verenigd Koninkrijk dat niet meer bij de EU is, ... Hij dacht waarschijnlijk dat het nu het moment was om deze "historische fout" recht te zetten.

Rusland wil niet dat Oekraïne bij de NAVO gaat, maar er is meer: Poetin wil ook geschreven garanties dat de NAVO zich terugtrekt uit alle nieuwe lidstaten in Oost- en Midden-Europa. Een rechtstreeks conflict met de NAVO zal Poetin waarschijnlijk niet aangaan, maar het conflict met Oekraïne is iets dat hij kan riskeren en dat mogelijks succesvol zal zijn.

Waarom doet Wit-Rusland mee?

Sinds de opstand in Wit-Rusland na de presidentsverkiezingen van 2020 is de positie van president Aleksandr Loekasjenko aanzienlijk gewijzigd. Loekasjenko schipperde lang tussen Rusland en het Westen en probeerde zijn min of meer onafhankelijke positie te behouden. Maar momenteel overleeft wit-Rusland alleen met Russiche steun. Loekasjenko kan dus niet anders dan zich scharen achter Rusland, want anders is zijn presidentschap over.

Is er een parallel te trekken tussen de retoriek van Poetin en Hitler?

Er is zeker een parallel. Rusland heeft in augustus 2008 een nieuw buitenlanddoctrine gelanceerd. Daarin zeggen ze 'wij zullen nooit een oorlog als eerste beginnen, maar we behouden ons het recht om Russen, waar ter wereld, te hulp te schieten'. Dat is ook wat Hitler deed. Hij begon Duitse acties te voeren 'om de Duitstaligen in Centraal- en Oost-Europa te beschermen'.

Poetin verwijst naar nazi's door zijn obsessie met de Tweede Wereldoorlog. Gedurende zijn hele bewind is dat een soort kapstok geworden om al zijn acties te rechtvaardigen. De Sovjet-Unie is een grootmacht geworden als resultaat van de Tweede Wereldoorlog, want de nazi's zijn verslagen door de Sovjet-Unie. Dat is tot een einde gekomen in 1991, maar in zijn oorlogsretoriek heerst nog altijd het idee dat Rusland de nazi's heeft verslagen. Iedereen die niet in de pas loopt of niet dezelfde riedel afdraait als het Kremlin, is volgens Poetin ook een nazi.

Komt er een Derde Wereldoorlog?

Ik hoop van niet, maar heb geen glazen bol. Wat opvalt, is dat er twee zaken bezig zijn: alles draait rond woorden en dan zijn er de daden. Poetin zei dat het Westerse hyterie was en dat hij nooit zou aanvallen, maar dan organiseert hij het wel degelijk een invasie. Je kan dus de woorden niet vertrouwen en dat is benauwend. 

Het is een grote les van het Westen over Poetin: je kan hem niet vertrouwen. 

Bestaat de kans dat dit conflict escaleert tot een kernoorlog?

Poetin zoekt geen rechtstreekse confrontatie met de NAVO en hij kan dat ook niet aan. Alle Russiche grondtroepen zijn in Oekraïne te vinden en nergens anders meer. Dat zorgt dat Rusland kwetsbaar is momenteel. Het is wel zo dat Rusland recent nog een oefening heeft gedaan met de kernmacht, dus ze tonen wel dat ze dat zouden kunnen inzetten.

Moeten wij ons neutraal opstellen in dit conflict?

België heeft een geschiedenis van neutraliteit en dat heeft ons twee invasies opgeleverd in 1914 en 1940. Neutraliteit in deze is geen optie meer en het is ook absoluut waardeloos, zo bleek in 1914. We zijn ook al lang in de EU en in de NAVO, dus neutraliteit is echt geen optie meer. Oekraïne toont ook aan dat je heel kwetsbaar bent als je niet in een bondgenootschap zit.

Kunnen er zo'n zware sancties komen dat dit conflict stopt?

Neen, toch zeker niet op de korte termijn. In de geschiedenis is dat nog nooit gelukt, denk maar aan Iran waar de sancties ook heel stevig waren. Maar wat er op de lange termijn gebeurt, is onzeker. Poetin neemt ook een risico met deze 'militaire operatie', want het is onduidelijk hoeveel draagvlak er is voor zijn actie bij de Russische bevolking.

Het gaat economisch al niet goed met Rusland en als de bevolking gaat moeten betalen voor deze operatie, omwille van de sancties die volgen, dan is het maar de vraag hoelang Poetin het kan uitzingen.

Kan een regimewissel in Kiev het conflict doen stoppen?

Mogelijk. Het is alvast niet de bedoeling van Rusland om Oekraïne te bezetten, dus het is meer dan waarschijnlijk hun bedoeling om daar een pro-Russiche regering te installeren. Maar of dat gaat lukken, is nog afwachten. 

Wat kunnen wij doen voor de Oekraïners?

Het is een strijd waar we momenteel weinig kunnen doen. Er zijn humanitaire organisaties die gevluchte Oekraïners zullen opvangen aan de grenzen op de korte termijn. Als de oorlog verder blijft duren, gaan we moeten verder denken, maar zover is het nog niet.

Beluister het gesprek met Jan Balliauw en Wim Coudenys via Radio 1 Select

Lees ook

Lees ook:

Blijf op de hoogte

Ontdek de beste podcasttips, beluister het meest recente nieuws en doe mee aan exclusieve acties.

Volg ons op
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Jobs

Privacy

Gebruiksvoorwaarden

Heb je een vraag?

Contact

Wedstrijdreglement

Logo UitInVlaanderenLogo Cim Internet