Komt er een handelsakkoord tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk? Zondagavond weten we het

"We hadden een levendige en interessante discussie over de stand van zaken van onze bezwaren die nog openstaan. We begrijpen nu duidelijk elkaars standpunten. Ze blijven ver uiteen liggen. We zijn overeengekomen dat de [onderhandelings]teams meteen opnieuw moeten bijeenkomen om de essentiële thema's op te lossen. Eind dit weekend zullen we een beslissing nemen." Dat heeft Commissievoorzitter Ursula von der Leyen gisteren op Twitter meegedeeld na een diner samen met de Britse premier Boris Johnson in Brussel.

Dat diner was om 18 uur begonnen en gold als een "laatste avondmaal" tussen de twee in een poging eindelijk een doorbraak te forceren in de onderhandelingen over een handelsakkoord tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk. De voorbije weken hebben gesprekken daarover tussen de Europese onderhandelaar Michel Barnier en zijn Britse evenknie David Frost bitter weinig opgeleverd.

"Er lekt weinig uit over de gesprekken", zei onze Europaspecialist Rob Heirbaut in "Het Journaal Laat". "Britse journalisten zijn wel te weten gekomen wat op het menu stond: pompoensoep en ook tarbot. Het feit dat niks anders uitlekt, is op zich goed nieuws. Het betekent dat serieus wordt gesproken en onderhandeld. Dat is ook nodig want tot vóór het diner vanavond lagen de standpunten nog fel uiteen."

Een doorbraak is er dus niet gekomen, maar de gesprekken tussen Barnier en Frost worden dus wel voortgezet en dit tot zondagavond. Dat wordt het moment van de waarheid, dan weten we of er een handelsakkoord komt tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk.

Op 31 december om middernacht komt sowieso een einde aan de overgangsperiode die begon toen het Verenigd Koninkrijk op 31 januari formeel uit de Europese Unie stapte. Sindsdien verloopt de handel tussen de beide partijen volgens de aloude (gunstige) regels, maar als geen handelsakkoord wordt gevonden, dan zullen vanaf 1 januari 2021 invoerheffingen gelden. Door intense controles dreigen dan ook lange wachtrijen en chaos.

De grootste knelpunten in de gesprekken blijven visserij, eerlijke concurrentie en afspraken over controle op de naleving van het handelsakkoord eens het er ligt.

Doet de EU toegevingen?

Gisteren zei Boris Johnson in het Britse parlement dat de Europese Unie toegevingen zal moeten doen, als ze nog een handelsakkoord met het Verenigd Koninkrijk wil voor eind december. "De Europese onderhandelaars stellen onhaalbare eisen", aldus Johnson. 

De Duitse bondskanselier Angela Merkel toonde zich optimistisch en zei dat een handelsakkoord nog steeds mogelijk is, al kan ze geen doorbraak garanderen tijdens de EU-top in Brussel die morgen begint. Ze voegde er ook aan toe dat de integriteit van de eengemaakte EU-markt gerespecteerd moet worden.

Britse supermarktketens slaan aan het hamsteren

Grote Britse supermarktketens lijken alvast rekening te houden met een scenario zonder handelsakkoord. Zij zijn begonnen met het massaal inslaan van niet-bederfbare goederen, uit vrees voor bevoorradingsproblemen na 31 december. De Britse minister Michael Gove zei vanochtend nog dat de bedrijven in zijn land klaar zijn voor een uitstap zonder handelsakkoord . Eerder raakte bekend dat de Britse regering ook denkt aan een luchtbrug om onder meer de levering van het coronavaccin vanuit België niet in het gedrang te brengen. Vliegtuigen zullen dan af en aan vliegen met de vaccins die geproduceerd worden in de Pfizer-fabriek in Puurs.

De Europese Unie neemt intussen maatregelen om overlast in het geval van een "no deal"-brexit te vermijden, zegt Heirbaut. "Ik heb vernomen dat de Europese Commissie morgen enkele wetsvoorstellen zal doen om de ergste gevolgen te vermijden. Ze wil verzekeren dat ook bij het uitblijven van een handelsakkoord vrachtwagens het Kanaal nog kunnen passeren en dat ook het luchtverkeer kan blijven draaien. Het zou gaan om tijdelijke maatregelen én op voorwaarde dat de Britten gelijkaardige gunstmaatregelen voor Europese bedrijven treffen."

Deal voor Noord-Ierland

Intussen is in aparte besprekingen tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie wel een akkoord bereikt over Noord-Ierland, waaronder grenscontroles na de brexit. Vanaf 1 januari blijft Noord-Ierland in de interne EU-markt voor goederen, terwijl de rest van het Verenigd Koninkrijk vertrekt.

Dat betekent dat een deel van de voedingsproducten die vanuit het Verenigd Koninkrijk in Noord-Ierland aankomen, gecontroleerd zullen worden volgens het zogenoemde Protocol van Noord-Ierland. De belangrijkste punten zijn:

• Alle goederen van het Verenigd Koninkrijk naar Noord-Ierland worden vrijgesteld van EU-tarieven (met enkele uitzonderingen)
• Noord-Ierse supermarkten en leveranciers hoeven gedurende drie maanden geen voedselveiligheidscontroles uit te voeren op goederen uit het VK.
• Er komt een uitstelperiode van zes maanden voor controles van gekoelde vleesproducten zoals worst.
• Subsidies voor visserij- en landbouwbedrijven van Noord-Ierland worden vrijgesteld van de EU-staatssteunregels.
• Europese douanebeambten zullen grenscontroles kunnen observeren, maar niet uitvoeren.

In deze video leggen we je uit wat een brexit zonder handelsakkoord precies zou betekenen:

Luister ook naar een gesprek met Hendrik Vos, professor Europese politiek in De ochtend:

Bron: vrtnws.be en De ochtend