Krim-reis van minister Lahbib (MR) blijft nazinderen: wat is de politieke impact?

Het zijn woelige eerste weken voor kersvers minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR). Zij reisde in de zomer van vorig jaar - toen nog als journaliste - naar de Krim, een deel Oekraïne dat sinds 2014 geannexeerd is door Rusland. En die reis zorgt voor flink wat controverse. Lahbib blijkt destijds via Rusland naar de Krim te zijn gereisd, wat ingaat tegen Oekraïense wetten. Bovendien was ze daar op uitnodiging van de organisatoren van een kunstenfestival, die banden blijken te hebben met de Russische overheid en zelfs de dochter van Poetin. De kwestie ligt, om voor de hand liggende redenen, moeilijk in Kiev. En ook in eigen land zorgt het verhaal voor controverse.

Kritiek binnen de eigen partij

Zelfs binnen de MR zorgt de kwestie-Lahbib voor opschudding. Haar benoeming an sich leidde al tot ophef binnen de partij. Lahbib is opnieuw een "wit konijn" dat voorzitter Bouchez uit zijn hoed heeft getoverd. En dat er weer een niet-verkozene op een ministerpost is beland, schoot vooral bij een aantal parlementsleden in het verkeerde keelgat. Volgens enkele MR-bronnen hadden andere, wél verkozen gezichten de ideale kaarten om de positie in de wacht te slepen, maar werden zij niet eens overwogen voor de functie. (De naam van de Brusselse fractieleidster Alexia Betrand wordt dan bijvoorbeeld genoemd.) Daarnaast stond Lahbib in Franstalig België altijd bekend als eerder "links", waardoor ze volgens sommigen niet bij de partij zou passen.

"De heisa rond de Krim-reis is het bewijs dat Lahbib een foute keuze was", klinkt het bij een parlementslid. Daarnaast leeft binnen de partij ook frustratie over de "slordige screening" voorafgaand aan haar benoeming. Op de sociale media van Lahbib waren relatief makkelijk bewijzen terug te vinden van haar reis naar de Krim. Ofwel zijn die bij de screening wel naar boven gekomen maar werden die - volgens sommigen onterecht - als onbelangrijk beschouwd. Ofwel is er simpelweg niet grondig genoeg gecheckt, klinkt het.

En toch blijft alle kritiek voorlopig off the record, zoals dat dan heet. Niemand wil de voorzitter of Lahbib "en plein public" afvallen. Bouchez heeft de touwtjes binnen zijn partij dan ook stevig in handen. Iemand die zelf een belangrijke rol vervult binnen de MR vertelt dat de voorzitter tegenwoordig "dictatoriale trekjes" vertoont. Voor anderen is hun stilzwijgen eerder een kwestie van verantwoordelijkheid opnemen. "Wij zijn een 'partie de responsabilité'", klinkt het. "We willen het onze partij en de regering niet nog moeilijker maken dan het al is."

Daarnaast zijn er bij de Franstalige liberalen ook heel wat mensen die zich wél achter Lahbib scharen. Zij zijn blij met de keuze voor een vrouw met een migratieachtergrond als minister. Het feit dat Lahbib geen typisch liberale achtergrond heeft, wordt door hen ook als een voordeel gezien. Het zou de partij kunnen "opentrekken", waardoor die ook meer mensen kan aanspreken. Velen lijken dan ook te hopen dat de heisa snel zal overwaaien. Sowieso leeft het verhaal veel meer in Vlaanderen dan in Wallonië.

"Een probleem voor Oekraïne, is een probleem voor ons"

En toch lijkt de kwestie ook de Vivaldi-regering niet helemaal lekker te zitten. Partijtoppers van verschillende regeringspartijen zeggen "verveeld" te zitten met de zaak. Nochtans verklaarde Vincent Van Quickenborne (Open VLD), die premier De Croo vervangt terwijl die op vakantie is, afgelopen weekend nog dat er geen enkel probleem is tussen de Oekraïense regering en ons land, ook niet met minister Lahbib. Dat zou blijken uit een brief van de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken.

Maar verschillende bronnen, ook binnen de regering, zijn bezorgd dat Van Quickenborne de brief misschien wat "te optimistisch" heeft geïnterpreteerd. Hoe dan ook hangt het volgens hen wel van Oekraïne af of er echt een probleem is. "Een probleem voor Oekraïne is een probleem voor ons", verklaarde een voorzitter. Een minister drukte de hoop uit dat Lahbib zo snel mogelijk naar Oekraïne kan afreizen. "Als dat lukt, en Oekraïne staat het toe dat ze komt, dan is het duidelijk dat de plooien zijn gladgestreken. Dan waait de kwestie hopelijk snel over. Lukt dat niet, dan is er misschien toch wel een probleem."

Een minister van Buitenlandse Zaken die niet naar Oekraïne kan of mag afreizen, dat zou tot gezichtsverlies leiden en dat zou de minister hoe dan ook beschadigen, klikt het. Al is dat voorlopig niet aan de orde. Geen enkele regeringspartij stelt op dit moment de positie van Lahbib in vraag. Bovendien lijkt de loyaliteit binnen de regering stand te houden, want niemand wil zich publiekelijk over de zaak uitspreken. Voor een deel heeft dat ook te maken met eigenbelang. Een nieuwe crisis binnen de federale regering, is wel het laatste wat Vivaldi nu kan gebruiken.

Toch benadrukt een voorzitter dat Bouchez van geluk mag spreken dat zijn coalitiepartners zich koest houden. "Mocht dit een andere partij overkomen zijn, dan was Bouchez waarschijnlijk de eerste geweest om erover te toeteren." Een minister hoopt dan ook dat deze zaak voor Bouchez een les kan zijn. "Hopelijk zal hij nu zelf in de toekomst wat minder uithalen naar zijn coalitiepartners."

Absurde bashing en politieke spelletjes

De vakantie speelt in het voordeel van Bouchez en zijn partij. Als dit midden in het politieke jaar gebeurd was, was er nog veel meer discussie over ontstaan in het parlement. Over twee weken zou er wel opnieuw een kern plaatsvinden met de topministers van de federale regering. Een bron binnen de regering verwacht dat de kwestie daar wel op tafel gelegd zal worden. Bovendien lijkt de kans klein dat de oppositie de zaak snel zal lossen. Vooral N-VA, bij monde van fractieleider Peter De Roover, zit naar eigen zeggen nog met heel wat vragen.

Bij Bouchez blijft het ondertussen erg stil. Ondanks herhaaldelijk aandringen wil de voorzitter niet reageren. Ongeveer een week geleden stuurde hij wel enkele tweets de wereld in om te benadrukken dat hij de heisa onterecht vindt. Hij noemde de kritiek op de (Krim-reis van) Lahbib een geval van "absurde en lage politieke bashing".

Minister Lahbib zelf reageerde dinsdag voor het eerst in een interview met Het Laatste Nieuws. Daarin verklaarde ze dat de kwestie helemaal niet leeft op het internationale toneel. Ze herhaalde er nogmaals haar voornemen om naar Oekraïne af te reizen, maar er zouden eerst nog een aantal andere reizen in haar agenda staan. Volgens Lahbib is de heisa vooral het gevolg van politieke spelletjes, die ze trouwens onverantwoord vindt gezien de huidige internationale context.

Een analyse door  Lonne van Erp, politiek journalist voor VRT NWS

Bron: vrtnws.be en De ochtend