126 jaar na legendarische poolexpeditie trekt nieuwe Belgica naar Groenland voor klimaatonderzoek

De wetenschappers gaan met de apparatuur van het onderzoeksschip RV Belgica verschillende metingen doen in Groenlandse fjorden. Aan de hand van die metingen willen ze een beter beeld krijgen van het effect dat klimaatverandering en smeltende gletsjers hebben op het leven in de fjorden.

Er is een internationaal team aan boord van de Belgica, maar het is toch vooral een Belgische expeditie, zegt coördinator Ulrike Braeckman. "We werken met heel veel nationale en internationale instituten samen, dat is heel fijn".

In de eerste plaats gaan ze fysische metingen doen: de temperatuur van het zeewater en kijken wat het zoutgehalte is. Het tweede aspect is koolstof. De onderzoekers willen achterhalen hoeveel koolstof in de zeebodem wordt opgeslagen. Het derde luik gaat over de voedselvoorziening in de fjorden en hoe die beïnvloed wordt door (het smelten van) de gletsjers. 

Ter land en in de zee: verschillende soorten gletsjers

"Wanneer we het hebben over gletsjers, is het belangrijk om te weten dat er twee soorten zijn: mariene gletsjers en landgletsjers", zegt professor Ulrike Braeckman van de Universiteit Gent. Zij coördineert het onderzoek. Landgletsjers zijn gletsjers die op land eindigen. Het smeltwater van die gletsjers komt via land op het zeeoppervlak terecht, omdat zoet water op zout water drijft. 

Bij mariene gletsjers gebeurt er iets anders. Het smeltwater stroomt niet zomaar de zee in want de gletsjer zelf staat al in de zee. Wanneer een mariene gletsjer smelt, stroomt het zoet water de zee in ter hoogte van de zeebodem. Dan wil het zoet water naar boven, omdat het lichter is dan zout water. Dat leidt tot beweging in het water. En die beweging in het water brengt voedingsstoffen van de zeebodem naar het oppervlak, waar het gebruikt wordt door plankton. Dat is op zijn beurt voer voor veel vissen, bijvoorbeeld heilbot. En veel vissen, dat is dan weer goed nieuws voor de vissers. 

Mariene gletsjers hebben positief effect

Door de klimaatverandering smelten gletsjers en breken ijsrotsen af. Zo worden steeds meer mariene gletsjers uiteindelijk landgletsjers. Dat is slecht nieuws voor het leven en het ecosysteem in de fjorden waar de mariene gletsjer eerst uitkwam. "Bij mariene gletsjers is er heel veel productiviteit", zegt Braeckman. "Wanneer mariene gletsjers zich terugtrekken en landgletsjers worden, zal de productiviteit in die fjord dalen". 

Zowel qua voedselvoorziening, zoals eerder beschreven, maar ook op vlak van koolstof-opslag. Veel koolstof wordt in de zeebodem van fjorden opgenomen. Vooral wanneer er een mariene gletsjer uitkomt in die fjord en er veel beweging is in het zeewater. Hoe meer koolstof in de zeebodem blijft, hoe minder er in de lucht belandt. En hoe minder koolstof er in de lucht komt, hoe beter, als we de klimaatverandering tegen willen gaan. 

Voorspellingen maken

De expeditie is een samenwerking van een heleboel instituten en universiteiten. Maar de helft is Belgisch, en dat is toch wel bijzonder zegt Braeckman. "Dat gebeurt niet vaak in ons veld, en het is heel fijn dat we met zo veel instituten en universiteiten kunnen samenwerken. Zowel nationaal als internationaal".

Met de data die de RV Belgica verzamelt, willen de onderzoekers voorspellende modellen maken. Zo kunnen ze aan de hand van het gedrag van de gletsjers voorspellen wat het effect van klimaatverandering zal zijn op de voedselvoorziening en op de koolstofbegraving. 

Bron: vrtnws.be en De ochtend