150 jaar Stijn Streuvels: fotografe Bieke Depoorter stelt tentoon in zijn 'Lijsternest'

De Nobelprijs voor literatuur kreeg hij niet - hoewel hij wel vaak werd voorgedragen – maar Stijn Streuvels (1871-1969) leeft voort in zijn werk, 150 jaar na zijn geboorte. Streuvels schreef klassiekers  zoals  'De vlaschaard' of 'Leven en dood in de ast'. Vlaamse literatuur met universele en nog altijd actuele thema’s. Voor zijn 150e "verjaardag" zijn er allerlei nieuwe uitgaven, evenementen en tentoonstellingen, onder meer in zijn knusse woon- en werkplek het Lijsternest in Ingooigem.

Het was exact één kilometer van school tot aan het Lijsternest.

De internationaal bekende fotografe Bieke Depoorter, lid van het prestigieuze agentschap Magnum, komt ook uit Ingooigem waar ze de eerste 18 jaar van haar leven woonde. "Ik herinner me nog dat dat het exact 1 kilometer is van de basisschool tot aan het Lijsternest, we hebben dat met een lineaaltje gemeten, ik weet dus heel goed wat een kilometer is," lacht Depoorter.

Bieke Depoorter verbleef twee weken in het Lijsternest samen met de Amerikaanse schrijver Gideon Jacobs en stelt er nu tentoon. "Op voorhand wisten we niet wat we precies gingen doen; we hebben ons laten leiden door de omgeving en het ogenblik." De gesprekken gingen al snel over lijnen en grenzen, letterlijk en figuurlijk en ook in hun persoonlijke leven. "Ik wilde eigenlijk niet in mijn geboortedorp fotograferen, ik voelde een soort lijn, een onzichtbare grens." 

Ik wilde eigenlijk niet in mijn geboortedorp fotograferen, ik voelde een onzichtbare grens.

Samen met Gideon Jacobs schreef Bieke Depoorter een fictieverhaal, dat je in de tentoonstelling "De lijn/The line" kunt beluisteren. "Over een vrouw die met haar auto rijdt en plotseling op de rem staat. Ze stoot op een onzichtbare grens. Later keert ze terug naar die plek en koopt er een huis om te onderzoeken waarom ze niet over de lijn kan."

Bieke Depoorter ging ook zelf op onderzoek uit: "Ik probeerde zelf mijn lijn te vinden en ik heb hem constant afgewandeld.  Op het eind van mijn verblijf heb ik de lijn dan gefotografeerd. Hij loopt dwars door de velden, je kan de sporen zien doordat er iemand zo vaak op heeft gewandeld. Ik ben heel blij dat ik het heb gedaan. Ik ben iemand die vaak de grenzen opzoekt."

De expo 'De lijn/The line' met woord, foto en video laat veel in het ongewisse. "Ik vind het belangrijk om de kijker, lezer, luisteraar niet teveel te sturen. Dan is er ruimte voor interpretatie en kunnen mensen hun eigen invulling geven en nadenken over hun eigen grenzen.

Verspreid in het Lijsternest staan foto's op groot formaat, genomen in de omgeving, vaak bij nacht. "Niet dat ik een heel sterke band heb met Stijn Streuvels, maar dat hij zelf ook fotograaf was en zich heel sterk liet inspireren door zijn omgeving zorgt wel voor een link tussen ons," zegt Bieke Depoorter.

Met het rolluik dicht gaat de blik naar binnen.

Opvallend: in de werkkamer van Stijn Streuvels kun je nu eens niet genieten van het uitzicht over de velden vanuit het beroemde horizontale raam aan zijn schrijftafel. Het rolluik is half neergelaten en er staat een grote foto van Bieke Depoorter voor. Is dat geen heiligschennis, Thomas Jacques, coördinator van het Lijsternest?

"Sommigen zullen dat misschien heiligschennis vinden, maar het biedt de kans om dit huis op een andere manier te ervaren. Met het rolluik dicht gaat de blik naar binnen. De foto's brengen een extra laag in de collectie van het Lijsternest. Het is een uniek jaar, en na de expo gaat het rolluik weer omhoog."

Thomas Jacques is enthousiast over alle activiteiten rond 150 jaar Streuvels, de expo 'De lijn/The line', de wandelingen, een theatervoorstelling of een nieuwe publicatie eind dit jaar van 8 jonge schrijvers en evenveel illustratoren.

Het Lijsternest is een magische plaats.

"Streuvels betekent enorm veel voor mij. Ik ben aan de rand van Heule geboren en voor mij is het Lijsternest een magische plaats. Ik herinner me de eerste keer dat ik voor dat raam stond. De romans van Streuvels zijn ook nog altijd actueel, vind ik. Hij wordt gezien als de man van de boeren- of streekroman, maar zijn werk reikt veel verder dan dat. Er zit veel  psychologische diepgang in zijn boeken en dat spreekt mij enorm aan," zegt Thomas Jacques.

Grootse literatuur over de menselijke nietigheid.

Om de 150e verjaardag te vieren brengt uitgeverij Lannoo heruitgaven van vijf bekende romans van Stijn Streuvels in hedendaagse spelling, telkens met een voorwoord van een auteur van nu. David Van Reybrouck bijvoorbeeld roemt “Het leven en de dood in de ast”, het verhaal van drie cichoreibranders.  Het “behoort tot het beste van wat ooit in het Nederlands geschreven werd en is Europese literatuur op zijn best.”

'De blijde dag' krijgt een voorwoord van Anne Provoost, die Streuvels hier een "voortijdige feminist-van-de-derde-golf" noemt.  'Langs de wegen' is voor Walter van den Broeck "een tocht over het levenspad". En Koen Peeters nodigt de lezer uit om de 'De vlaschaard' hardop te lezen en "mee te stromen" met de bijzondere taal van Streuvels.

Geschrapte passages

De nieuwe uitgave van 'De teleurgang van de Waterhoek' van Stijn Streuvels is bijzonder, omdat er passages zijn toegevoegd die geschrapt werden na de eerste uitgave in 1927, omdat ze toen te gewaagd werden geacht of omdat ze te veel uitweidden. Erik Vlaminck schrijft bij de nieuwe uitgave over "de doem van het machteloze individu tegenover de onwrikbare macht van hogerhand", in de tijd van Streuvels maar ook in die van ons.

Alle info over de viering van 150 jaar Stijn Streuvels vind je hier

Meer weten over Streuvels, aan de hand van materiaal uit het VRT-archief? Klik hier door.

Beluister de reportage over Stijn Streuvels in 'De Ochtend' via Radio 1 Select. 

Bron: vrtnws.be en 'De Ochtend'

Lees ook: