België staat met lege handen op belangrijke biodiversiteits-COP in Colombia: "Spijtig signaal van ons land"

Het woord 'COP' doet vooral een belletje rinkelen als het over klimaat gaat. De 'Conference of the Parties' is een grote jaarlijkse bijeenkomst onder VN-paraplu, waarbij de hele wereld aan tafel schuift om de toekomst van ons klimaat te bespreken - COP29 begint overigens in november in Azerbeidzjan.  

Ook biodiversiteit heeft zijn COPs, zij het maar om de 2 jaar. COP16 loopt van 21 oktober tot 1 november in Cali (Colombia) en wordt een belangrijke. 2 jaar geleden zijn op COP15 (Kunming/Montreal) belangrijke nieuwe doelstellingen voor het behoud van biodiversiteit vastgelegd.

Dat algemene kader, het Biodiversity Framework, moet nu concreet worden ingevuld met maatregelen om de gestelde doelen te bereiken. En er wordt gesproken over het financiële plaatje, wat een moeilijke oefening dreigt te worden. Het kan het vertrouwen ondermijnen tussen de rijke landen en de minder begoede, die net over heel veel biodiversiteit beschikken. 

Een van de blikvangers van Kunming/Montreal 2022 was om tegen 2030 30 procent van alle land en water op aarde te beschermen. Tegen 2030 zou er jaarlijks 30 miljard dollar moeten worden vrijgemaakt voor biodiversiteit. Er was toen sprake van "de grootste inspanning ooit" om de biodiversiteit op aarde te vrijwaren. Althans, op papier.

De landen kregen toen meteen huiswerk mee: ze kregen 2 jaar om hun nationale doelen aan te passen, en concrete plannen uit te werken om die doelen te bereiken.

Maar wat blijkt? Heel wat landen hebben hun huiswerk maar half gemaakt, zo blijkt uit analyse van het Wereldnatuurfonds WWF, dat een tracker met interactieve kaart heeft ontworpen om alle nationale actieplannen en strategieën te monitoren. België is bij de slechtste leerlingen: het heeft zelfs niks officieel op papier. Dat zou later dit jaar moeten gebeuren, daarover later meer.  

Reine Spiessens, specialist biodiversiteit bij WWF België, vindt dat België met blozende kaken op de COP16 aankomt. "België is te traag geweest met het hele proces na de vorige COP. Het is een heel spijtig signaal dat ons land geeft. Het is pijnlijk om te zien hoe België in Colombia aankomt zonder enige vorm van concreet plan, en zonder enig financieringsplan." 

Het is des te pijnlijker omdat België 2 jaar geleden een van de voortrekkers was voor een sterk akkoord, zegt Spiessens. "België heeft zich toen echt getoond. Enerzijds zeg je als land 'we vinden het belangrijk', terwijl je nu het omgekeerde uitstraalt." België is lid van de High Ambition Coalition, een groep landen die een voortrekkersrol wil spelen. 

Spiessens heeft het ook over "een fout en moeilijk signaal" naar minder rijke landen die biodiversiteitshotspots herbergen, zoals bijvoorbeeld Congo (met het Congobekken), Brazilië (met het Amazonewoud) en Viëtnam (met de Mekongdelta).

De rijke landen zetten druk op hen om de biodiversiteit te waarborgen, maar mogen dan zelf niet in gebreke blijven, vindt Spiessens. 

België maakt internationaal dus opnieuw een slechte beurt, na de problemen met het Belgische klimaatplan. Nochtans is ook dit niet onbelangrijk: de bescherming van de biodiversiteit en natuur leveren de mens grondstoffen als proper water, zuivere lucht, voedsel en grondstoffen voor geneesmiddelen.

Het heeft ook economische gevolgen, zegt Spiessens: "95 procent van onze economie is afhankelijk van biodiversiteit uit het buitenland. België kan hiermee dus ook zichzelf in een moeilijk parket brengen." 

Over de nood om de biodiversiteit is nochtans iedereen het eens, zo bleek ook tijdens de vorige COP die een nieuw kader schiep met ambitieuze doelen. Ook het Living Planet Report van het WWF toonde de urgentie aan, met een gemiddelde daling van 73 procent in de omvang van populaties van wilde dieren wereldwijd. 

Het is afwachten wat COP16 zal brengen, maar in ieder geval was er ook wel een opsteker voor de biodiversiteit in Europa, met het goedkeuren van de Europese natuurherstelwet. 

België komt dus later nog met een biodiversiteitsplan op de proppen, maar volgens Spiessens moeten we daar niet veel van verwachten. "De draft bevat veel te weinig concrete doelen. Zo weinig, dat het eigenlijk niet uitvoerbaar is. Het is heel vrijblijvend, en dat was in het verleden net ook het probleem met doelen die wereldwijd werden gesteld. Goede bedoelingen blijven dode letter." 

Spiessens roept België op om de ontwerptekst te herbekijken en "om te vormen tot een precies en meetbaar actieplan dat duidelijk de bijdrage van ons land aangeeft. Dat is de belofte van 2 jaar geleden, en dat is wat burgers ook verlangen."  

Ook Greenpeace roept trouwens op om de beloftes van het Biodiversity Framework van 2 jaar geleden ook concreet in te vullen. “Onze strijd tegen de klimaatcrisis hangt nauw samen met natuurbescherming. Een geïntegreerde aanpak is essentieel voor de bescherming van mens en planeet. Daarnaast moeten de regeringen in Cali tonen dat ze zich aan hun financiële beloftes houden en met concrete nationale plannen komen. Uitstel is geen optie.”

Het Belgische plan komt er mogelijk later dit jaar aan. Maar omdat het goedgekeurd moet worden door de verschillende regeringen, zal het wachten zijn op een nieuwe federale en Brusselse regering.

In de nieuwe Vlaamse regering is Jo Brouns (CD&V) bevoegd voor Omgeving, een portefeuille die hij erft van Zuhal Demir (N-VA). "We werken volop aan onze nieuwe nota en daarin komt biodiversiteit zeer uitvoerig aan bod", zegt Brouns-woordvoerder Bram Bombeek in een reactie. De nota moet een van de komende weken klaar zijn, en gaat dus over het Vlaamse beleid de komende legislatuur. 

Bombeek zegt over de kritiek van het WWF nog dat het niet correct zou zijn om te zeggen dat er niets gebeurt voor biodiversiteit in Vlaanderen. Hij verwijst naar de terugkeer van de wolf en de otter. "Het is niet dat we niet de goede richting uitgaan."  

België moet als land een plan indienen, maar het moet daarvoor ook rekenen op de aparte entiteiten in het land (Vlaanderen, Brussel en Wallonië), zegt Mathias Bienstman, woordvoerder van afscheidnemend federaal minister van Klimaat en Milieu Zakia Khattabi (Ecolo). "Daarom is de ontwerptekst zoals die nu voorligt, in grote lijnen geschreven. De verschillende entiteiten moeten het nu invullen."

Op federaal vlak wordt er bijvoorbeeld gekeken naar de import van producten waarvoor kostbaar bos is moeten sneuvelen, of naar de handel in verboden dieren. Dat het dossier lang is blijven hangen, heeft met de verschillende administraties te maken, zegt Bienstman, "maar de minister heeft er altijd op aangedrongen om er spoed achter te zetten." Hij hoopt dat het biodiversiteitsplan tegen eind dit jaar bekrachtigd kan worden. 

Bron: De Ochtend en vrtnws.be