"Dat 40% werk tot pensioen niet ziet zitten, wil niet zeggen: geef ticket om arbeidsmarkt vervroegd te verlaten"

Of mentale of emotionele belasting kan beschouwd worden als een criterium voor een zwaar beroep, zodat bijvoorbeeld ook leerkrachten onder die categorie vallen. "Nee", vond Bram Vandamme in De Minuut. "De factor stress en emotionele belasting vind ik een parameter die vandaag onvoldoende afgebakend kan worden om een beroep als ‘zwaar’ te definiëren in tegenstelling tot de fysieke arbeid en onregelmatige uren die verpleegkundigen, mensen in de bouwsector, postbodes, enzoverder ervaren."

Raf De Weerdt van onderwijsvakbond ACOD vindt van wel. "Onderwijs is een contactberoep. Door digitalisering wordt een grotere en snellere bereikbaarheid van leerkrachten gevraagd. Werkstressklachten zijn volgens de werkbaarheidsmonitor in tien jaar tijd van 31 tot 41 procent gestegen. Bovendien liggen die klachten 7 procent hoger bij leerkrachten dan de globale arbeidsmarkt."

Een verlenging van een loopbaan kan. Alleen draait de minste hervorming nu op niets uit. Zolang er inhoudelijk niets wijzigt, zal de stressfactor sowieso blijven

Leerkracht op rust en luisteraar Mark gaat akkoord. “Zeker als de leeftijd vordert, kan je niet anders dan besluiten dat onderwijs zwaar beroep is.” Al geeft hij ook toe: “Een verlenging van een loopbaan kan. Alleen draait de minste hervorming nu op niets uit. Zolang er inhoudelijk niets wijzigt, zal de stressfactor sowieso blijven.”

Zorgrobots

Luisteraar Hugo ervaarde voor hij tien jaar geleden bij een bank op pensioen ging hoe een hogere werkdruk voor stressklachten kan zorgen. "Al voor de bankencrisis merkte ik hoe de focus verschoof naar meer goede cijfers, winst en targets halen. Als ik vandaag ex-collega's hoor, denk ik niet dat er veel is veranderd."

Dus kan ook werken bij een bank als zwaar beroep gelabeld worden? Niet meteen, vindt hij. Als politiecommissaris ondervond zijn vader een grote werkdruk. "Maar zijn directe omgeving, met de burgemeester en anderen hogerop de ladder, speelde een grote rol om te bepalen hoe groot zijn draagkracht was om met die druk om te gaan."

Al voor de bankencrisis merkte ik hoe de focus verschoof naar meer goede cijfers, winst en targets halen

Mieke Van Gramberen zet met Flanders Synergy in op een innovatievere arbeidsmarkt. Ze erkent de mentale en emotionele belasting van bepaalde beroepen. "Zoals in onderwijs of de zorgsector waar veel persoonlijk contact is met mensen. Die emotionele belasting wil je dus niet wegdenken, want dan krijg je zorgrobots." 

Geen ticket: 'Verlaat vervroegd de arbeidsmarkt'

Dus moeten dergelijke beroepen worden gezien als zware beroepen? "Ik aarzel. Ik begrijp dat er druk door ontstaat, maar ik denk dat je die kan wegnemen door een goede werkorganisatie.”

Bijvoorbeeld? Bij de autonomie die leerkrachten krijgen, gaat gepaard dat ze veel alleen doen. Een nieuwe arbeidsorganisatie waarbij een groep van leerkrachten taken deelt, kan daarom wel een verschil maken. 

“40 procent ziet het niet zitten om zijn/haar werk te doen tot aan het pensioen en in het onderwijs is dat zelfs nog hoger." Het is een signaal dat we niet mogen negeren, aldus Van Gramberen. "Maardat  wil niet zeggen dat we iedereen van die 40 procent een ticket mogen geven om de arbeidsmarkt vervroegd te verlaten. Wel moeten we de manier waarop gewerkt wordt in die arbeidsmarkt herdenken.”

Herbeluister het gesprek