De do’s and don’ts van het rouwproces
wo 2 mei - 5:24
De do’s
- The time is now. Laat van je horen! Niet morgen, niet volgende week, maar nu. Excuses als 'ik ga hen nog even met rust laten en wat laten bekomen' zijn enkel excuses. Heb je toch even op je laten wachten? Het is nooit te laat.
- Wat moet je zeggen? Een proficiat voor de geboorte van een stilgeboren kind is misschien op het eerste zicht raar, maar voor ons heel erg deugddoend. Ze zijn geboren, we hebben ze verwacht en je kan maar om iemand rouwen die er ook effectief is geweest, dus die proficiat is heel erg op z’n plaats.
- En verder: betuig je medeleven en vraag hoe het gaat, wat er is gebeurd. Hoe voel je je? Ik kreeg ook de vraag: “Gaat het?” Mensen voelden zich schuldig omdat ik ronduit “neen” antwoordde. Maar ook dat luchtte op: “Neen, het gaat niet, en ik kan daar gewoon voor uitkomen.” Krachtig vanuit je kwestbaarheid, het is schoon in zoiets als rouwen.
- Maar vooral: laat de persoon in rouw praten. Je hoeft zelf helemaal niet veel te zeggen. Het is belangrijk om het verhaal te kunnen doen, keer op keer op keer.
- Bellen is gedurfd! Neen, je zal niet storen en als je het toch doet, is er nog steeds de rode knop. Gewoon proberen. En later nog eens als je oproep onbeantwoord blijft. Misschien komt het dan wel uit.
- Op social media, waar emoticons wijd verspreid zijn als een soort nieuwe taal, krijg ik ze veel als reactie. Maar wat betekenen ze? Vind je geen woorden? Probeer het toch. Wat betekent dat hartje of die regenboog voor jou? Wat wil je eigenlijk écht zeggen? Taal geven aan je gevoelens en gedachten is een mooie uitdaging in zoiets als rouw, waar we maar heel weinig taal voor hebben in onze cultuur. Taal helpt niet alleen jezelf, maar is ook veel krachtiger voor de persoon die het ontvangt.
- Ben je bang voor de grote emoties die zullen loskomen als je contact opneemt? Ga na wat rouw, dood, verlies en verdriet betekent in jouw leven. Welke plaats heeft het? Heb je er woorden voor? Hoe ga je om met verdriet? Wat heb je gezien in je gezin van herkomst?
- Ga na wat je zelf nodig zou hebben. En dan echt nodig zou hebben. Ga niet terug naar punt 1: ik laat ze a priori met rust. Want dan geef je de ander geen eerlijke kans op zijn verhaal. Ga voorbij de schaamte of de schroom die je voelt. Spreek mensen aan en geef hen recht op hun verhaal. Je maakt het heus niet erger, integendeel.
- Ga mee in het ritme en respecteer grenzen. Dat is geen afwijzing van jou. Neem dat allemaal niet persoonlijk. Teveel of nu niet, is gewoon teveel of nu niet. Heb je het gevoel dat mensen hun grenzen niet (durven) aangeven? Bespreek dat dan. Heb je het gevoel dat mensen je niet tot last willen zijn? Bespreek ook dat dan. Je wil er zijn en dat is de max, het is soms samen zoeken welke manier gepast is.
- Veel mensen willen iets doen, maar weten niet wat. Doe gewoon iets. Maak soep, ga om brood, vouw de was, leeg de vaatwasser, ontvang het andere bezoek, breng Manon-pralines van Leonidas mee.
De don’ts…
- Begin niet over de buurvrouw die een gelijkaardig verhaal heeft meegemaakt of over je collega die “nog iets veel ergers” heeft meegemaakt. Just don't. Blijf bij dit verhaal, want daar gaat het over. Hoe goedbedoeld die andere verhalen ook zijn. Ze zijn momenteel niet op hun plaats en hebben geen meerwaarde.
- Blijf weg van medelijden. Rouwen is een proces dat veel met zich meebrengt. Niet enkel verdriet, maar ook diepere zingeving. Het verdriet gaat op en neer. Er zijn momenten van innerlijke rust. Er zijn momenten van diepe pijn. Én alles daartussen. Dankbaarheid, verbondenheid en fierheid staan bij mij ook op de voorgrond.
- Rouwen is heel emotioneel. Rationele argumenten gaan voorbij aan het gevoel. Blijf bij het gevoel en blijf aanwezig in het nu. Proberen troosten met mogelijke toekomstplannen werkt niet. Een overleden kind heeft zijn bestaansrecht, moet zijn plaats krijgen en is niet te vervangen.
