Eindige groei

En dat fenomeen "Schaal" is de titel en het onderwerp van een markant boek van Geoffrey West. Schaal namelijk, heeft West bedacht, bepaalt waarom dat piepkleine wimperspitsmuisje niet langer leeft dan twee, drie jaar, terwijl de olifant 75 kan worden en de vinvis honderd. Hoe groter je bent, hoe efficiënter je lichaam werkt.

Het zoogdier dat ons het sterkst interesseert is de Homo sapiens. Die wordt gemiddeld ongeveer 80. Nooit is een Homo sapiens ouder geworden dan 123 jaar. Jeanne Calment is recordhouder met haar 122 jaar en 164 dagen. Op nummer twee: Sarah Knauss, 119 jaar en 97 dagen. Brons voor Lucy Hannah, 117 jaar en een klets. Er zijn alsmaar meer honderdjarigen, de vraag is hoever we de gemiddelde leeftijd van de mens kunnen oprekken. Worden we ooit 200, 1000 of onsterfelijk?

Spoiler alert: nee. Geoffrey West haalt daar wiskundige argumenten voor aan. Complexe systemen - voor een fysicus als meneer West zijn wij geen individuen maar complexe systemen - kunnen niet eindeloos blijven groeien. Verouderen, verslijten en doodgaan zit ingebakken in het systeem, zelfs op wiskundige wijze. En tegen wiskundigen moet de beste geriater het afleggen.

Dat alleen al zou een geweldig interessant boek opleveren. Maar er volgen nog twee delen. Daarin past Geoffrey West zijn wiskundig-biologische wetmatigheden toe op steden en op bedrijven. Ook dat zijn complexe systemen. Ze gehoorzamen aan dezelfde wetmatigheden als een biologisch organisme. Ook steden en bedrijven groeien, verouderen, verslijten en gaan dood. Want aan wiskundige regelmatigheden helpt geen lievemoederen.

Martijn Van Calmthout heeft het boek voor ons gelezen.