Hebben kinderen in kansarme gezinnen een lager IQ?

Pedro De Bruyckere laat er weinig twijfel over bestaan:  “IQ is wel degelijk erfelijk. Uit een belangrijk onderzoek bleek dat schoolresultaten voor 58 procent werden bepaald door erfelijkheid. Het gaat hier om een gemiddelde. Er is dus een individueel verschil, en er is ook een verschil naar de aard van de kennis. Wiskundige of kennis van wetenschappelijke aard bleek meer erfelijk te zijn."

Toxic stress

Belangrijke andere aspecten spelen een rol en ook daar biedt interessant onderzoek een verklaring. Pedro De Bruyckere: "Zowel in India als in de VS is het effect nagegaan van het zich zorgen maken op het IQ. Mensen die in een omgeving van armoede leefden, en zich dagelijks zorgen moesten maken, bleken gemiddeld een daling van 13 IQ-punten te hebben.

In Groot-Brittannië werd onderzocht hoe het verlagen van de huurprijs van sociale woningen leidde tot betere schoolresultaten. Ander onderzoek bewees dat dit soort stress ook blijvende gevolgen heeft voor het geheugen. In de wetenschap wordt de term "toxic  stress" gebruikt bij leven met materiële ontberingen. In zulke situatie nemen kinderen de stress van de ouders over."

De Bruyckere stelt dat erfelijk overgeleverd IQ een goede voorspeller kan zijn, maar zeker geen absolute. "Erfelijkheid geeft een boven- en een ondergrens aan. De omgeving zal uiteindelijk bepalen waar je je tussen die boven- en ondergrens bevindt. En je mag niet vergeten dat IQ, of  intelligentie zoals je wil, niet de enige factor is die bepaalt of je je kansen kan waarmaken."

Onder de radar

Kathleen Venderickx, experte hoogbegaafdheid van de Universiteit van Hasselt erkent eveneens dat erfelijkheid een rol speelt. Een algemeen onderzoek zou zelfs geen slecht idee zijn, moest het betaalbaar zijn. Maar Venderickx ziet een heel ander voordeel in een grootscheeps onderzoek.

In "De Wereld vandaag" gaf ze aan: “De echt belangrijke kwestie is: zowel in kansarme als in kansrijke gezinnen zijn er kinderen met een hoog IQ, maar bij de kansarme kinderen worden die veel minder snel opgespoord."

"Als dit met een degelijke steekproef en anoniem gebeurt, zou het een goede manier kunnen zijn om intellectueel talent in Vlaanderen te detecteren. Dan zullen we waarschijnlijk zien dat er heel veel intellectueel potentieel  in kansarme gezinnen onder de radar blijft. Als we het daarvoor zouden gebruiken, dan zou het een goed initiatief kunnen zijn.”