Het is altijd wat met transgenders

20 november is het de International Transgender Rememberance Day.  Dat is zo sinds 1999 en de directe aanleiding was het herdenken van de moord op een transvrouw.  Moorden op transgender, gewoon omdat ze transgender zijn, zijn (althans in 2018) in België niet gemeld.  Het afgelopen jaar 369  moorden wereldwijd, dat geeft te denken.  Ik hoor het je al zeggen, het is altijd wat met transgenders.  Maar beeld het je maar in : het feit dat je omwille van je eigenheid/identiteit zou vermoord worden, en dat de moordenaar(s) ermee weg geraken en/of nog op begrip kunnen rekenen ook.

Het laatste jaar zijn transgenders op verschillende wijzen in het nieuws geweest.  De aankondiging van de transitie van Mevrouw Van Spilbeeck heeft geresulteerd in een ruime media-aandacht en omdat ze bekend is, is ze een belangrijk voorbeeld voor transgenders die de stap naar een omslag van geslacht niet durfden te zetten.  Dat blijkt ook uit de vragen die het Transgender Infopunt ontving in de dagen en weken erna.  Ook de film “Girl” heeft een boost gegeven aan het transgenderthema. 

Daarbuiten is het transgenderthema vooral in het nieuws geweest omdat er een probleem is.  De heer Trump vindt het geboortegeslacht heilig en er kan niets aan veranderd worden.  En de heer Bolsonaro, de nieuwe president van Brazilië, heeft een aantal homo- en transfobe uitspraken gedaan.  Men zou van een president van een land waar het afgelopen jaar 167 transgenders vermoord zijn anders verwachten.  Dichter bij huis vindt de heer Orban dat wetenschappelijk onderzoek naar transgenders niet wetenschappelijk is en derhalve niet mag gefinancierd worden.  Denigrerend spreken over transgenders is geen voorrecht voor het buitenland.  In het verlengde van de outing van Mevrouw Van Spilbeeck zei de heer Van Langenhove in Terzake dat veranderen van geslacht niet normaal is en mensen naar een geslachtsverandering geduwd worden door de media aandacht.  Velen steunden zijn visie, verwonderlijk is dat de uitzending van Pano over Schild & Vrienden niet leidde tot een distantiëring van deze uitspraken.  Tegelijk blijft het transgender-thema door het steeds weer gebruiken van onbestaande (en belachelijke) archetypes vaak een bron van vermaak in de media, een uitzondering zoals Thuis niet te na gelaten, en de eventuele genuanceerde berichtgeving moet hiertegen opboksen.

Dit jaar is een aantal maal bij het transgenderthema de vraag gesteld of we niet te politiek correct zijn als we over transgenders spreken, en of transgenders niet teveel in het nieuws komen.  Een eigenaardige vraag lijkt me.  De waarheid is wat anders.  Als transgenders al in het nieuws komen is er een directe aanleiding, meestal een probleem, zoals agressie tegen transgenders, onbegrip of het feit dat er een vluchthuis voor transgenders in Brussel geopend is.  Soms is het een heel praktisch (maar lastig) probleem, zoals bijvoorbeeld de melding dat tax-on-web niet aangepast was aan de nieuwe wetgeving voor de verandering van voornaam en geslacht.  Dat er begin dit jaar een nieuwe wetgeving gekomen is rond de geslachts- en voornaamswijziging is een zeer goede zaak in de ontvoogding van transgenders, helaas was de uitvoering in de gemeenten niet gelijk.  Waar sommige transgenders onmiddellijk hun rijksregister kregen bij de 2e melding, moest ik hierop meer dan 3 weken wachten ondanks het aantonen van de noodzaak waardoor een aantal werkprocessen in het gedrang kwamen met – voor mij – een duidelijk effect op de Volksgezondheid.

Een dag als de transgender rememberance day is niet alleen een herdenkings- en reflectiedag, transgenders vormen een spiegel voor de maatschappij.  In wezen zou het er niet mogen toe doen of je transgender bent of niet, je bent mens en je verdient als mens menselijk behandeld te worden.  De realiteit is anders.  Het aantal moorden op transgenders daalt niet, integendeel.  Ook de sociale isolatie ligt hoog.  Heel wat transgenders raken geïsoleerd omdat hun familie en hun directe omgeving hun laat vallen, ze geen werk vinden, ze met de regelmaat van de klok nagewezen  en uitgelachen worden, …  Kortom, dé voedingsbodem voor zelfmoord en zelfmoordpogingen.  Het is dan ook niet verwonderlijk dat het aantal zelfmoorden zowel voor als na de transitie merkelijk hoger liggen dan het gemiddelde in de maatschappij.  Wat opvalt is het effect op de onmiddellijke omgeving van de transgenders.  Zo de transgender zijn of haar partner al behoudt, wordt deze steevast meewarig bekeken en zowel de partner als de kinderen worden mee geconfronteerd met de sociale isolatie.  Ook zij worden in de negatieve spiraal meegezogen.

Een maatschappij die open en tolerant is naar transgenders, is dat voor iedereen.  Ik zie wat anders.  Meer en meer verandert het discours over transgenders van positief naar negatief.  De vraag dat er niet teveel over transgenders gepraat wordt, of dat een positieve berichtgeving over transgenders wel juist is, loopt parallel met een discours als dat van organisaties als Schild & Vrienden.  Transgenders staan hier niet alleen, denk maar aan  de #metoo-beweging of recent aan de commotie rond de afwezigheid van vrouwen in de raad van bestuur van de Nationale Bank.  En ik kan nog tal van andere voorbeelden aanhalen.  Ik ben absoluut voorstandster van kritische vragen en objectieve berichtgeving.  Echter, ook dit jaar heb ik een aantal wetenschappelijke studies zien passeren waar men vragen stelt als wil je wel een collega die transgender is, zou je aanvaarden dat één van je kinderen transgender is, of mogen hormoonbehandeling en operaties wel terugbetaald worden.  Het feit dat deze vragen in wetenschappelijke studies gesteld worden, impliceert dat ze een bron van discussie zijn.  Dat ze niet onverdeeld positief beantwoord worden is voor mij een uiting van een daling van tolerantie, en ik vrees dat dit ten aanzien van minderheden het algemeen is.  Vragen als deze tonen aan dat er nog steeds (en naar mijn gevoel meer dan vroeger) een vijandbeeld gecreëerd wordt ten aanzien van transgenders , en minderheden in het algemeen.  In een dergelijk discours gaat men ervan uit dat transgenders en andere minderheden beschouwd worden als tweederangsburgers, of een minderwaardige categorie van mensen.  Wil men dit omkeren, is en blijft praten over en vooral mét transgenders een noodzaak, en positieve voorbeelden zijn hierbij essentieel.

Op een dag als 20/11 moeten we opstaan tegen onrecht en moeten we aantonen dat onze maatschappij wel degelijk een tolerante maatschappij is.  Dat we dat doen betekent maar één ding : we zijn er nog niet !

Lees ook: