"Hey lekkere meid, chat je ook met iets ouder?": Hoe veilig zijn chatwebsites voor jongeren?

Samen met cyberexpert Mathieu Verschraege doet onze redactie de test met een vals profiel van een 15-jarig meisje. 

"Hey ook geil?", "Chat je ook met iets ouder?" of "ik ben 38 jaar, is dat erg?". Het is een greep uit de reacties die cyberexpert Mathieu Verschraeghe (Mediavista) ontvangt op de chatwebsite ChillPlanet.nl. Met de naam "Chelsey_14" doet hij zich voor als de 15-jarige Chelsey. Verschraeghe wilt zo aantonen dat minderjarigen in mum van tijd slachtoffer kunnen worden van seksueel misbruik via deze websites.

"Grooming"

"Die privéberichten komen van volwassenen mannen, die hebben gezien dat ik, zogezegd, minderjarig ben", vertelt Verhaeghe in de VRT NWS-podcast "Het Uur van de Waarheid". "Er worden expliciete, seksuele voorstellen gedaan. Via dergelijke sites kunnen jongeren maar al te makkelijk in aanraking komen met grooming."

Bij Child Focus kennen ze het probleem maar al te goed. "Waar kinderen zich online begeven, gaan groomers op zoek naar kwetsbare profielen", vertelt Niels Van Paemel. "We weten dat deze websites populair zijn bij jongeren, anders zouden groomers er niet zo talrijk aanwezig zijn. Ze zijn ook actief op games met een chatfunctie en sociale media als TikTok en Snapchat."

Naaktbeelden en misbruik

Begin dit jaar nog werd een meisje van 14 jaar misbruikt en vermoord in Luik door een man die ze via Snapchat leerde kennen. "Het kan heel snel fout lopen", zegt Verhaeghe. "Groomers stellen voor om verder te praten via apps als Snapchat of Discord. Aan de ene kant omdat ze daar makkelijker om naaktbeelden kunnen vragen. Aan de andere kant omdat je via Snapchat iemands huidige locatie, vaak de woonplaats, kan bekijken. Veel jongeren hebben die functie automatisch aanstaan."

Hoeveel jongeren slachtoffer worden van grooming, is moeilijk in kaart te brengen. "Vorig jaar hebben we 36 dossiers geopend, maar dat is slechts een klein topje van de ijsberg", zegt Niels Van Paemel. "Negen op de tien werden gemeld door de ouders. Sowieso zijn veel meer kinderen slachtoffer, maar die kunnen of durven dat niet altijd zeggen."

Bij de politie werden er vorig jaar 88 aangiftes gedaan. Dat is opnieuw een onderschatting.

Oproep aan websites

In Europa moeten grote internetbedrijven als Meta en TikTok zich sinds afgelopen zomer houden aan de Digital Service Act. Een wetgeving die onder andere het internet veiliger moet maken voor kinderen. "Maar de kleinere spelers zoals die chatwebsites vallen daar voorlopig nog niet onder", zegt Van Paemel.

"We roepen hen op om hun verantwoordelijkheid te nemen. Houd je platform veilig door een meldingsprocedure te installeren, zo kunnen jongeren rapporten als iets niet oké is. Anderzijds moeten onze beleidsmakers die Europese wetgeving streng genoeg maken om online seksueel misbruik te voorkomen."

Tot enkele weken geleden was Omegle het populairste chatplatform, waar mensen met onbekenden kunnen chatten. Het stond bekend als een plek waar veel misbruik plaatsvindt of uit voortkomt. De maker zelf besloot begin november het platform na 14 jaar offline te halen. Net omwille van het vele misbruik. 

Hoe kan je grooming herkennen en wat kan je doen als slachtoffer?

• Deel nooit gegevens zoals je volledige naam en woonplaats met onbekenden, gebruik ze ook niet voor je gebruikersnaam.
• Voeg enkel mensen die je kent toe op je sociale media.
• Gebruik een privéaccount, zodat niet iedereen je profiel kan bekijken.     
• Als je toch graag wil chatten via zo'n website, gebruik dan een fictieve naam, zo kunnen mensen je identiteit minder snel achterhalen.
• Rapporteer en verwijder het account van iemand die je niet vertrouwt of je lastig valt. 
• Ben je slachtoffer? Probeer dan te praten met een volwassene die je vertrouwt, bijvoorbeeld een ouder, een leerkracht of een oudere broer of zus. Via iedereeneenmax.be helpt Child Focus je met het vinden van een volwassen vertrouwenspersoon.  

Tips voor ouders

• Probeer rustig en open te praten met je kind: Het is moedig en verstandig dat je kind hiermee naar jou stapt.
• Veroordeel je kind niet: Iemand anders stelde strafbaar gedrag, je kind is niet schuldig. 
• Verzamel alle bewijzen: Je kan samen met je kind screenshots nemen van de gesprekken. Dat kan je later gebruiken als je klacht wilt indienen bij de politie.
• Grooming is een ernstig misdrijf waarvoor je klacht kan indienen bij de politie: Child Focus kan hierbij ook helpen.
• Rapporteer en blokkeer de persoon op sociale media: Zo kan die je kind niet meer contacteren.

Disclaimer: Voor deze test deed Mathieu Verschraege navraag bij magistraten over hoe je onderzoek mag doen naar deze problematiek. Zonder dat je daarbij zelf strafbaar bent. In geen geval is geprobeerd de gesprekspartner te ontmaskeren of identificeren. Daar zijn politie en justitie voor.

Bron: vrtnws.be en 'Het Uur van de Waarheid'