Nieuwe Feiten
Hoe je piekergedrag aanpakken?
ma 18 mei - 11:05
Hoe vervelend het ook kan zijn, een stevige piekerbui blijkt voor een mens best nuttig. Piekeren leert je immers waar je prioriteiten liggen in het leven en welke waarden belangrijk voor je zijn. Gewapend met dat idee is het veel makkelijker om je gepieker en jezelf te begrijpen. Dat zegt psycholoog Bart Verkuil (Universiteit Leiden) in zijn boek ‘De gelukkige piekeraar’.
"Piekeren maakt gewoon deel uit van ons emotionele gereedschapskistje"
Piekeren doen we bijna allemaal. Vaak over de vraag ‘wat zullen anderen van mij denken?’. Maar ook financiën, je uiterlijk, en je gezondheid (zeker in deze coronatijden) zijn populaire piekeronderwerpen.
Heel gelukkig voel je je niet als je aan het piekeren bent natuurlijk. “Maar piekeren is wel iets dat heel menselijk is” zegt Bart Verkuil in ‘Nieuwe Feiten’. Net zoals het heel menselijk is om je af en toe heel somber of heel gespannen te voelen, of je te schamen. Het maakt gewoon deel uit van ons emotionele gereedschapskistje.”
Vaak piekeren we over dingen waar we geen controle over hebben, zegt Verkuil. Je vreest er bijvoorbeeld voor dat je een ongeval zal krijgen. Of je kijkt enorm op tegen een beslissing van je baas. “Op die momenten kan het piekeren ons een soort schijngevoel van controle geven, maar eigenlijk helpt het helemaal niet.”
Soms ligt een beslissing natuurlijk wel in je handen. Denk bijvoorbeeld aan de vraag of je je vriend of vriendin al dan niet ten huwelijk moet vragen. Verkuil raadt aan om voor dit soort beslissingen wat meer tijd te nemen. “Ga er eens bij zitten, en zet de dingen op papier” zegt hij. Schrijf de positieve en negatieve aspecten van de beslissing neer, en zorg ervoor dat de feiten zich niet alleen in je hoofd afspelen. “Want dan blijft het vaak zo abstract.”
Hoe piekergedrag aanpakken?
“Piekeren is een hele natuurlijke reactie. Maar je kan wel leren om het te herkennen, en het te beteugelen” zegt Verkuil. Maak van je bed geen piekerplek bijvoorbeeld, “maar ga uit bed, schrijf op waar je je zorgen over maakt.” Ontspanningsoefeningen en meditatietechnieken kunnen ook helpen. Of fysieke activiteiten, zoals lopen of wandelen, al hangt dat van persoon tot persoon af. Fysieke inspanning kan onze geest dus tot rust laten komen, “dat kunnen we echt in ons voordeel laten werken.”
Word je als piekeraar geboren? “We weten dat mensen verschillen in hoe emotioneel gevoelig ze zijn. Dat kan in je zitten, in je temperament. Maar het wordt later in je leven ook gevormd door wat je meemaakt, en door welke rol je in het gezin je op je noemt.” Als je wordt opgevoed door ouders die zich altijd zorgen maken, kan dat bij jou ‘de piekerknop’ ook meer aanzetten.”
Als je wordt opgevoed door ouders die zich altijd zorgen maken, kan dat bij jou ‘de piekerknop’ meer aanzetten
Mensen worden vaak boos omdat ze piekeren, en ze vinden het zo erg dat proberen de gedachten te onderdrukken. “Maar probeer maar eens ergens niet aan te denken. Denk maar eens vijf minuten niet aan een roze olifant: je zal zien dat je overal roze olifanten ziet, want zo werkt ons brein niet.” Ook alcohol is geen oplossing, want dan ga je vaak slechter slapen, waardoor je de volgende dag meer reden hebt om te piekeren omdat je je lichamelijk ellendig voelt. “En dan kan je snel in een vicieuze cirkel terechtkomen.”
In de basis gaat er een soort zorgzaamheid van uit. Bezorgdheid om je kind, je partner of je ouders bijvoorbeeld. Maar het kan ook uit de hand lopen, en dan kan je als het ware een piekerstoornis ontwikkelen. “Mensen lopen dan vast in het piekeren, komen er niet meer uit, en maken zich dan de hele dag door zorgen. Daar bestaan goede behandelingen voor. We zullen mensen nooit ‘opnieuw kunnen bakken’, maar we kunnen in onze behandelingen zeker leren om dat piekeren beter te hanteren, en een andere verhouding te krijgen met hun piekergedachten.”
